Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press
Συνέντευξη στη Μάρθα Λεκκάκου
Ο Άγγελος Συρίγος, βουλευτής ΝΔ, καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, μιλά στην Today Press για όλα τα μεγάλα εθνικά ζητήματα αλλά και για τον τρόπο με τον οποίο επηρεάζεται η Ελλάδα από τις διεθνείς εξελίξεις.
Φάκελος Συρία. Ας ξεκινήσουμε από εδώ. Πώς διαμορφώνεται η κατάσταση;
Στη Συρία έχουν πλέον αναλάβει την εξουσία τζιχαντιστές. Πρόκειται για ανθρώπους που επιμένουν σε μια ακραία εκδοχή του ισλάμ και θέλουν να εφαρμόσουν τον ιερό ισλαμικό νόμο, τη Σαρία. Το χαρακτηριστικό της Σαρία αλλά και γενικώς των «θεϊκών» νόμων είναι ότι αποτελούν εντολές του Θεού. Επομένως δεν μπορούν να αλλάξουν από τους ανθρώπους. Οι τελευταίοι μόνο καλούνται να εφαρμόζουν τον θείο νόμο. Αυτό στην πράξη σημαίνει ότι οι γυναίκες και εκείνοι που δεν είναι σουνίτες μουσουλμάνοι βρίσκονται σε υποδεέστερη θέση και αντιμετωπίζονται ανάλογα. Τα αναφέρω αυτά διότι τις τελευταίες εβδομάδες υπάρχει μια προσπάθεια και σε επίπεδο ηγεσιών της δύσεως αλλά και του τύπου, ιδίως του αγγλοσαξονικού, να πεισθεί η κοινή γνώμη ότι πρόκειται για ανθρώπους που ίσως να μην είναι τόσο κακοί όσο δείχνει η προϊστορία τους. Με άλλα λόγια προσπαθούν να μας πείσουν ότι ένα λιοντάρι δηλώνει ότι θα γίνει χορτοφάγο και εμείς πρέπει να το πιστέψουμε. Οι νέοι ηγέτες της Συρίας μέχρι πριν από μερικές εβδομάδες ανήκαν σε μια τρομοκρατική οργάνωση και ήσαν επικηρυγμένοι από τις ΗΠΑ. Ήδη η Αμερική έπαψε να τους χαρακτηρίζει τρομοκράτες. Στα ΜΜΕ δεν χρησιμοποιείται πλέον ο όρος «τζιχαντιστές» αλλά «μαχητές». Διαβάζουμε και άρθρα όπου αναφέρεται ότι στην περιοχή του Ιντλίμπ που κατείχαν, τα πράγματα δεν ήταν και τόσο άσχημα. Θα πρέπει να θυμηθούμε πώς όταν ανέλαβαν εκ νέου την εξουσία στο Αφγανιστάν οι Ταλιμπάν, οι «ήπιοι» τζιχαντιστές του Ιντλίμπ πανηγύριζαν.
Πώς επηρεάζεται η χώρα μας από αυτή την κατάσταση;
Οι τζιχαντιστές που έχουν αναλάβει την εξουσία στη Δαμασκό, όλα τα προηγούμενα χρόνια ανέπνεαν με τουρκικό πνεύμονα. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην περιοχή του Ιντλίμπ που κατείχαν, χρησιμοποιούσαν ως νόμισμα την τουρκική λίρα ενώ ήσαν διασυνδεδεμένοι με το σύστημα ηλεκτρισμού της Τουρκίας. Επομένως, η παρούσα κατάσταση σαφώς αναβαθμίζει την Τουρκία. Έχει προνομιακές σχέσεις με το νέο καθεστώς και αυξημένη επιρροή. Αυτό την καθιστά περιφερειακή δύναμη. Περιφερειακές δυνάμεις είναι αυτές που κατορθώνουν και επηρεάζουν τα πράγματα πέραν των συνόρων τους. Η Τουρκία σήμερα επηρεάζει Συρία και Λιβύη. Ακούω απόψεις που λένε ότι η αναβάθμιση της Τουρκίας δεν είναι απαραιτήτως κάτι κακό για την Ελλάδα και τον ελληνισμό. Θα συμφωνήσω εάν η αναβάθμιση της Τουρκίας αναφέρεται στην αύξηση, επί παραδείγματι, του τουριστικού ρεύματος στην Τουρκία. Κάτι τέτοιο δεν είναι κακό για την Ελλάδα ενώ μπορεί να είναι και θετικό. Αυξημένες ροές τουριστών Μπορεί να σημαίνει αύξηση των επισκέψεων και στις δύο χώρες. Όταν όμως, η αναβάθμιση αφορά στον πολιτικό τομέα, τα πράγματα αλλάζουν. Η Τουρκία βρίσκεται σε ενεργό αντιπαλότητα με τη χώρα μας σε τρια μέτωπα: στην Κύπρο, στην ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο. Επιπλέον η Τουρκία αντιλαμβάνεται -ορθώς- ότι η Ελλάδα είναι η μοναδική γειτονική της χώρα που μπορεί να αμφισβητήσει τις νέο-οθωμανικές της βλέψεις. Επομένως η Τουρκία θα χρησιμοποιήσει την αναβαθμισμένη της θέση για να μπορέσει η να αλλάξει τις ισορροπίες με την Ελλάδα στις τρεις περιοχές του πλανήτη που υπάρχουν επικαλυπτόμενα συμφέροντα: στα Βαλκάνια, στον Εύξεινο Πόντο και στην ανατολική Μεσόγειο. Από την πρώτη στιγμή που είχαμε αλλαγή του καθεστώτος στη Δαμασκό, επεσήμανα τον πολύ σοβαρό κίνδυνο υπογραφής συμφωνίας οριοθετήσεως θαλασσίων ζωνών μεταξύ Τουρκίας και Συρίας εις βάρος της κυπριακής ΑΟΖ.
Υπάρχει μέριμνα από την Κυβέρνηση για τους Ελληνορθόδοξους Σύριους;
Πρέπει να διακρίνουμε 2 διαφορετικά πράγματα. Αφ’ ενός είναι οι Έλληνες πολίτες που ζουν στη Συρία. Πρόκειται για κάποιες εκατοντάδες οικογένειες. Εκ των πραγμάτων έχουν την στήριξη και την προστασία του ελληνικού κράτους. Αφ’ ετέρου έχουμε τους ελληνορθόδοξους που ζουν στη Συρία. Είναι μία από τις χριστιανικές ομάδες μαζί με τους σύρο-ορθοδόξους, τους Αρμενίους και τους καθολικούς μελχίτες. Οι ελληνορθόδοξοι είναι τα τελευταία απομεινάρια του Βυζαντίου στην περιοχή. Υπάγονται στο πατριαρχείο Αντιοχείας. Είχα την τιμή το 2013 να απονείμω τιμητικά την ελληνική ιθαγένεια στον πατριάρχη Αντιοχείας Ιωάννη. Ακούω διάφορα. Το πιο ακραίο που έχω ακούσει μέχρι σήμερα είναι να τους φέρουμε στην Ελλάδα. Το καθήκον μας είναι να κάνουμε οτιδήποτε μπορούμε για να παραμείνουν στις αρχαίες εστίες τους. Ήδη η κυπριακή κυβέρνηση διόρισε Ειδική Αντιπρόσωπο για τις Θρησκευτικές Ελευθερίες και την Προστασία των Μειονοτήτων στη Μέση Ανατολή. Εμείς σε αυτή τη φάση θα πρέπει να διασφαλίσουμε την ασφάλεια του ίδιου του πατριάρχη Αντιοχείας. Επίσης θα μπορούσε να ιδρυθεί ένα παρατηρητήριο παραβιάσεων εις βάρος των μειονοτήτων που βρίσκονται στη Συρία. Σίγουρα πάντως τα πράγματα δεν είναι καλά και χρειάζεται διαρκής εγρήγορση. Θεωρώ εξαιρετικά θετική την επίσκεψη του έλληνα πρωθυπουργού στο Λίβανο καθώς και την τηλεφωνική επικοινωνία του με τον πατριάρχη Αντιοχείας.
Ελληνοτουρκικά: Οι επικρίσεις που έχουν ακουστεί δημόσια για τα ελληνοτουρκικά έχουν βάση; Έχει αλλάξει η θέση της χώρας μας για τα θέματα του διαλόγου με την Τουρκία; Τίθεται νέα ατζέντα διαλόγου; Θα ανοίγατε διάλογο με κάποιον που σας βάζει το πιστόλι στον κρόταφο; Όπως η Τουρκία;
Η Ελλάδα ακολουθεί εδώ και πολλές δεκαετίες μια συγκεκριμένη στρατηγική έναντι της Τουρκίας. Αυτό δεν ήταν απολύτως σαφές το 1974. Ακούγονταν διαφορετικές φωνές ιδίως από τον αρχηγό της ήσσονος αντιπολιτεύσεως Ανδρέα Παπανδρέου. Μετά την κρίση του Μαρτίου του 1987 πού προκλήθηκε λόγω της ελλείψεως επικοινωνίας μεταξύ των δύο κρατών, η στρατηγική που έχουν ακολουθήσει όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις είναι διάλογος με την Τουρκία. Η ελληνική πλευρά αποδέχεται πως εκτός από τα καθημερινά ζητήματα, στον διάλογο αυτό δεχόμαστε να συζητήσουμε μόνον την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ σε Αιγαίο και ανατολική Μεσόγειο. Ο διάλογος δεν σημαίνει διαπραγμάτευση και προφανώς δεν σημαίνει εκχώρηση δικαιωμάτων. Η θέση για το είδος διαλόγου δεν έχει αλλάξει όπως δεν έχει αλλάξει και η θεματολογία. Η επιθετική στάση της είναι γνωστή εδώ και πολλές δεκαετίες. Όμως όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις κρίνουν ότι πρέπει να υπάρχει επικοινωνία και διάλογος.
Πιστεύετε ότι πραγματικά ότι μπορεί να υπάρξει λύση στο Κυπριακό;
Η λύση στο κυπριακό εξαρτάται αποκλειστικώς και μόνον από την Άγκυρα. Για να δεχθεί η Τουρκία μια λύση θα πρέπει αυτή να βελτιώνει τη σημερινή της θέση στο νησί. Για χρόνια πιστεύαμε ότι το κλειδί στις συζητήσεις ήταν να βελτιωθεί η θέση των Τουρκοκυπρίων. Τα κατεχόμενα σήμερα είναι μαύρη τρύπα στο χάρτη. Οι συζητήσεις αφορούσαν σε κάποιου είδους αναγνώριση των Τουρκοκυπρίων εκ μέρους της Κυπριακής Δημοκρατίας με αντάλλαγμα κατεχόμενα εδάφη. Στην πράξη απεδείχθη ότι αυτό δεν λειτούργησε. Δεν νομίζω ότι στο άμεσο μέλλον θα μπορούσαμε να περιμένουμε κάποιες άλλες εξελίξεις στο Κυπριακό.
Σχέση Ελλάδας – Αλβανίας. Το τελευταίο διάστημα έχουμε προκλητικές δηλώσεις του Έντι Ράμα ακόμη και επί ελληνικού εδάφους.
Η ενδημική στασιμότητα και οι κατά καιρούς κρίσεις αποτελούν διαχρονικό χαρακτηριστικό των ελληνοαλβανικών σχέσεων παρά την εναλλαγή διαφορετικών κομμάτων και προσώπων στη διακυβέρνηση της γειτονικής μας χώρας. Κατά τη διακυβέρνηση Ράμα, όμως, η Αλβανία εμφανίζει έντονα ανθελληνικά χαρακτηριστικά, και κινείται καθαρά υπό την επιρροή της Τουρκίας. Η στάση του Ράμα στην υπόθεση Μπελέρη γύρισε τις ελληνο-αλβανικές σχέσεις πολλά χρόνια πίσω. Ο Ράμα έχει αποδειχθεί ως ο πλέον αποτελεσματικός στην υφαρπαγή των περιουσιών και στην εκδίωξη των Ελλήνων από τις εστίες τους. Την ίδια περίοδο η επιρροή της Ελλάδας στο εσωτερικό της Αλβανίας βαίνει, μετά την οικονομική κρίση της προηγούμενης δεκαετίας, διαρκώς μειούμενη. Επιπλέον, ο Ράμα λειτουργεί ως αυταρχικός ηγέτης, τύπου Πούτιν ή Ερντογάν. Μεγάλο τμήμα της αλβανικής κοινωνίας που αποστρέφεται αυτή την κατάσταση και πρωτίστως την κυριαρχία εγκληματικών συμμοριών, επιλέγει την αποδημία. Παρά την απογραφή που εμφάνισε 2.400.000 κατοίκους, όλοι θεωρούν ότι ο πραγματικός πληθυσμός είναι κάτω από τα 2.000.000. Η υποστήριξη ΗΠΑ προς τον Ράμα, έχει δημιουργήσει πρωτοφανές αντιδυτικό και αντιευρωπαϊκό ρεύμα. Ή Αλβανία αρνήθηκε να συνεργαστεί μαζί μας για την δημοκρατική επίλυση του ζητήματος Μπελέρη. Η πρωτοβουλία της ελληνικής κυβερνήσεως να τον κατεβάσει υποψήφιο ευρωβουλευτή και η θριαμβευτική εκλογή του, άλλαξαν τα δεδομένα χωρίς όμως να αλλάξουν τον Ράμα. Οι πιέσεις που ασκούνται τώρα γίνονται κυρίως μέσω της ευρωπαϊκής πορείας της γειτονικής μας χώρας. Ο Ράμα θα καταλάβει ότι ο δρόμος προς την Ευρώπη περνάει μέσα από την Αθήνα.
