Σύμφωνα με το χριστιανικό εορτολόγιο, η εβδομάδα αμέσως μετά τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή ονομάζεται Μεγάλη Εβδομάδα ή Εβδομάδα των Παθών του Ιησού Χριστού. Ξεκινά το βράδυ της Κυριακής των Βαΐων με την Ακολουθία του Νυμφίου και ολοκληρώνεται το Μεγάλο Σάββατο. Στην Μεγάλη Εβδομάδα αφιερώνεται ιδιαίτερη προσοχή στα Άγια Πάθη του Ιησού Χριστού, ενώ η ονομασία “Μεγάλη” προέρχεται από τη σημασία των γεγονότων που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια αυτής της εβδομάδας και θεωρούνται σημαντικά για τη χριστιανική θρησκεία.
Μεγάλη Τρίτη: Τι συμβολίζει
Στον Όρθρο διαβάζεται από το Ευαγγέλιο του Ματθαίου (22, 15- 23, 39) η καταδίκη των Φαρισαίων. Στην Ακολουθία συνεχίζεται η ανάγνωση από το Ευαγγέλιο του Ματθαίου όπου γίνεται λόγος για το Τέλος. Γι’ αυτό μιλούν και οι δύο παραβολές της ημέρας.
Η πρώτη είναι η παραβολή των δέκα παρθένων. «Πέντε εξ αυτών ήσαν φρόνιμοι» και είχαν πάρει μαζί με τα λυχνάρια τους και αρκετό λάδι, «πέντε ήσαν μωραί», τα λυχνάρια τους έσβησαν και δεν έγιναν δεκτές στο γαμήλιο δείπνο. Η άλλη παραβολή είναι των ταλάντων που μας διδάσκει να είμαστε εργατικοί και να καλλιεργούμε και να αυξήσουμε τα πνευματικά μας χαρίσματα.
Η δεύτερη παραβολή που διαβάζεται τη Μεγάλη Τρίτη αναφέρεται στην αποκάλυψη του Χριστού για το Τέλος. Σύμφωνα με αυτήν την παραβολή, ο Υιός του Ανθρώπου θα έρθει στη Γη και θα καθίσει στον θρόνο του δόξας του. Όλοι οι άνθρωποι θα συγκεντρωθούν μπροστά του και θα χωριστούν σε δύο ομάδες: οι δικαίοι και οι αδικοπραγούντες. Οι δικαίοι θα μπουν στη ζωή αιώνια, ενώ οι αδικοπραγούντες θα πάνε στην αιώνια κόλαση.
Και οι δύο παραβολές έχουν σαν κεντρικό θέμα την προετοιμασία για το Τέλος και τη σημασία της πρόνοιας και της σοφίας στη ζωή του ανθρώπου. Αυτές οι παραβολές μας υπενθυμίζουν να είμαστε προετοιμασμένοι για την ημέρα που θα συναντήσουμε τον Χριστό, να έχουμε πάντα λάδι στα λυχνάρια μας και να ζούμε με σοφία και δικαιοσύνη, περιμένοντας την επιστροφή του Κυρίου.
Μεγάλη Τρίτη – Tο τροπάριο της Kασσιανής
Από τον βυζαντινό χρονογράφο Συμεών Μάγιστρο (990 μ.Χ) μαθαίνουμε ότι η Ευφροσύνη, μητέρα του αυτοκράτορα Θεόφιλου και κόρη του Κωνσταντίνου του ΣΤ’, στην προσπάθειά της να παντρέψη το γιο της, το έτος 830 μ.Χ, διοργάνωσε στην μεγαλόπρεπη αίθουσα Τρικλίνιο των ανακτόρων της Κωνσταντινούπολης, μεγάλη σύναξη από τις πιο όμορφες κοπέλες της Αυτοκρατορίας. Η προσέλευση υπήρξε μεγάλη από «καλλίστας παρθένους». Κι όταν παρατάχθηκαν στη σειρά, καθισμένες πάνω σε πολυτελή ανάκλιντρα, ο αυτοκράτορας Θεόφιλος περιήλθε μπροστά τους να διαλέξη την μέλλουσα σύζυγό του και αυτοκράτειρα, δίνοντας σε όποια διάλεγε ένα χρυσό μήλο.
Η ομορφότερη ήταν η Κασσιανή, που η ομορφιά της θάμπωσε το νεαρό Θεόφιλο και σ’ αυτήν επρόκειτο να δώση το μήλο, σύμβολο της προτίμησής του. Θέλοντας όμως να διαπιστώση αν και η εξυπνάδα της ήταν ανάλογη με την ομορφιά της, της είπε: «Ως άρα δια γυναικός ερρύη τα φαύλα» («Από τη γυναίκα ξεκινούν τα κακά πράγματα»), υπονοώντας την Εύα. Η Κασσιανή όμως δεν ξαφνιάστηκε και θέλοντας να δείξη και την εξυπνάδα της απάντησε: «Αλλά και δια γυναικός πηγάζει τα κρείττονα» («Και από τη γυναίκα πηγάζουν τα καλύτερα, τα ευγενέστερα»), υπονοώντας την Παναγία, που έφερε στον κόσμο το μεγαλύτερο αγαθό.
Αυτή όμως η πράγματι έξυπνη απάντηση χαρακτηρίσθηκε από τον Θεόφιλο ότι περιείχε και κάποια προπέτεια και επιπολαιότητα, οπότε έδωσε το μήλο στην επίσης ωραία, αλλά και σεμνή Θεοδώρα.
Η Κασσιανή απογοητεύθηκε από την αποτυχία της και πήρε την απόφαση να αποτραβηχτή από τον κόσμο και να μονάση. Έκτισε με δικά της χρήματα ένα μοναστήρι, που πήρε αργότερα το όνομά της, ντύθηκε το μοναχικό σχήμα και αφιερώθηκε στη λατρεία του Χριστού και στην ποίηση, συνδυάζοντας έτσι τη βαθειά ευσέβεια και την κλίση της στα γράμματα. Λέγεται μάλιστα ότι μετά την αποτυχία της είπε: «Επειδή δεν έγινα βασίλισσα του προσκαίρου τούτου κόσμου, θα γίνω υπήκοος της αιωνίας Βασιλείας του Χριστού».
Εκεί στο μοναστήρι εκδηλώθηκε και το έμφυτο καλλλιτεχνικό της ταλέντο και το βαθύ θρησκευτικό της συναίσθημα συνθέτοντας εκκλησιαστικούς ύμνους, τροπάρια, Ιδιόμελα. Εκεί στην ήσυχη και υποβλητική ατμόσφαιρα του μοναστηριού συνέθεσε και το περίφημο Ιδιόμελο «Τροπάριο της Κασσιανής» από το όνομά της, που αργότερα η Ορθόδοξη Εκκλησία το καθιέρωσε ως Δοξαστικό των Αποστίχων του Όρθρου της Μεγάλης Τετάρτης.
Φαίνεται καθαρά ότι η Κασσιανή εμπνεύστηκε το Ιδιόμελο αυτό τροπάριο από τα λόγια των Ευαγγελιστών, που δεν αναφέρονται στη Μαρία τη Μαγδαληνή, όπως πολλοί πιστεύουν, αλλά στην ανώνυμη αμαρτωλή γυναίκα, τη μοιχαλίδα, που ο Χριστός έσωσε από βέβαιο λιθοβολισμό του έξαλλου πλήθους των Φαρισαίων για το ηθικό της παράπτωμα, με εκείνα τα λόγια Του: «Ο αναμάρτητος πρώτος τον λίθον βαλέτω επ’ αυτήν». Και όταν αργότερα ο Ιησούς βρέθηκε στο σπίτι του Σίμωνα του Φαρισαίου του λεπρού, η αμαρτωλή εκείνη γυναίκα αισθάνεται την ανάγκη να πάη να εκφράση την ευγνωμοσύνη και αφοσίωσή της στον Σωτήρα Χριστό. Αγοράζει αρώματα, ντύνεται ταπεινά και σεμνά και ταπεινωμένη και συντετριμμένη, με δάκρυα στα μάτια, έρχεται και πλένει τα πόδια του Ιησού και τα σκουπίζει με τα ξέπλεκα μαλλιά της. Τα δάκρυά της εκείνα ήταν δάκρυα ελέους και συντριβής και κλαίει με πάθος να την ευσπλαχνιστή ο Θεός της αγάπης και της συγχώρεσης.
Μεγάλη Τρίτη: Τα έθιμα
Το έθιμο του καθαρισμού του σπιτιού και η παρασκευή πασχαλινών εδεσμάτων είναι συνηθισμένα σε πολλές περιοχές της Ελλάδας τη Μεγάλη Τρίτη και αντικατοπτρίζει την προετοιμασία για την Ανάσταση και την υποδοχή των φίλων και της οικογένειας που θα έρθουν στο σπίτι. Τα παραδοσιακά έθιμα όπως οι παραδοσιακοί χοροί και η αναβίωση παλαιότερων έθιμων είναι επίσης μια ωραία ευκαιρία για τους ανθρώπους να συνδεθούν με την παράδοση και την κουλτούρα τους
Είναι όντως ενδιαφέρον το έθιμο που περιγράφεται στην Ιερισσό της Χαλκιδικής. Το Πάσχα είναι μια σημαντική γιορτή για τους Έλληνες και παραδοσιακά συνοδεύεται από πολλά έθιμα και τελετουργίες που διαφέρουν ανάλογα με την περιοχή και την τοπική παράδοση.
Οι προετοιμασίες για το Πάσχα συνήθως περιλαμβάνουν την καθαριότητα των σπιτιών και την παρασκευή παραδοσιακών συνταγών όπως το κοκορέτσι και οι πασχαλινές λαμπραδόρες. Στην Ιερισσό της Χαλκιδικής, προετοιμάζονται επίσης για το έθιμο του μαύρου νιου τ’ αλώνι και τον μακρύ χορό που ακολουθεί.
