Ο θαλάσσιος χώρος της Ελλάδας, με τη στρατηγική του σημασία και τον πλούτο των φυσικών του πόρων, αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της οικονομικής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής ζωής της χώρας. Για την καλύτερη αξιοποίησή του, αλλά και για την προστασία του, εφαρμόζεται ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός (ΘΧΣ).
Ορισμός και στόχος
Ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός είναι μια διαδικασία που αποτυπώνει και οργανώνει τις ανθρώπινες δραστηριότητες στις θαλάσσιες ζώνες, με στόχο τη βιώσιμη ανάπτυξη, την προστασία του περιβάλλοντος και τη συνετή διαχείριση των θαλάσσιων πόρων. Περιλαμβάνει δραστηριότητες όπως η αλιεία, η ναυτιλία, ο τουρισμός, η ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές, ακόμα και η προστασία της βιοποικιλότητας.
Με απλά λόγια, ο ΘΧΣ λειτουργεί ως “οδικός χάρτης” για το τι μπορεί να γίνει και πού στη θάλασσα, εξασφαλίζοντας τη συμβατότητα και τη συνύπαρξη των δραστηριοτήτων χωρίς συγκρούσεις ή περιβαλλοντική επιβάρυνση.
Ευρωπαϊκό και νομικό πλαίσιο
Η εφαρμογή του ΘΧΣ βασίζεται στην Οδηγία 2014/89/ΕΕ, ενώ στηρίζεται και στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, όπως η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών (UNCLOS). Η ενσωμάτωση της οδηγίας στο εθνικό δίκαιο αποτελεί ευρωπαϊκή υποχρέωση, και είναι αναγκαία για την επιτυχία της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, που προωθεί τη βιώσιμη «γαλάζια» οικονομία και την προστασία των οικοσυστημάτων.
Πρακτική σημασία και εθνική διάσταση
Η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου σχεδίου για τον θαλάσσιο χώρο προσφέρει για πρώτη φορά επίσημη απεικόνιση των θαλάσσιων δικαιωμάτων της Ελλάδας. Μέσα από τον ΘΧΣ αποτυπώνονται τα πιθανά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας και τα δικαιώματα αξιοποίησης θαλάσσιων ζωνών – κάτι ιδιαίτερα σημαντικό για μια χώρα όπως η Ελλάδα, με χιλιάδες χιλιόμετρα ακτογραμμής και εκατοντάδες νησιά.
Μάλιστα, η Ελλάδα ήταν από τις τελευταίες χώρες της Ε.Ε. –μαζί με την Κροατία– που δεν είχαν ακόμα υποβάλει το σχετικό σχέδιο στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, κάτι που τώρα αλλάζει με τη σύνταξη του πρώτου εθνικού Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδίου.
Μια ολιστική προσέγγιση για το μέλλον
Όπως δήλωσαν οι Υπουργοί Εξωτερικών και Περιβάλλοντος, η πρωτοβουλία αυτή θέτει για πρώτη φορά ένα σαφές πλαίσιο κανόνων για το τι επιτρέπεται και τι όχι στη θάλασσα. Ο ΘΧΣ λειτουργεί ως εργαλείο συντονισμένης ανάπτυξης, αποφεύγοντας αποσπασματικές ενέργειες που μπορεί να βλάψουν το περιβάλλον ή να προκαλέσουν συγκρούσεις μεταξύ δραστηριοτήτων.
Η σύνταξη του σχεδίου αποτελεί καθοριστικό βήμα για την οργάνωση του θαλάσσιου χώρου της χώρας μας και ανοίγει τον δρόμο για μια πιο δίκαιη, βιώσιμη και μακροπρόθεσμη διαχείριση του πολύτιμου θαλάσσιου πλούτου της Ελλάδας.
