Πρωτομαγιά σήμερα και καιρός κάνει τα τερτίπια του ακυρώνοντας τα πικ νικ. Αναφορικά με το «τι τρώμε την Πρωτομαγιά», η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει κάποιος περιορισμός. Άλλοι προτιμούν την κρεατοφαγία, άλλοι ένα πικ νικ με ελαφρύ φαγητό σε πάρκο ή δίπλα στη θάλασσα με ψαρομεζέδες.
Η 1η Μαΐου, γνωστή σήμερα κυρίως ως ημέρα των εργατικών αγώνων, έχει πολύ βαθύτερες και παλαιότερες ρίζες, συνδεδεμένες με τον ερχομό της άνοιξης και την αναγέννηση της φύσης. Πριν ακόμα αποκτήσει το σύγχρονο κοινωνικό και πολιτικό της νόημα, ήταν μέρα γιορτής για τη γη, τη σοδειά και τη ζωή που ανανεώνεται.
Πρωτομαγιά στην αρχαιότητα
Η γιορτή της φύσης και της άνοιξης υπήρξε κεντρική σε πολλούς αρχαίους πολιτισμούς. Στην Ελλάδα, σχετιζόταν με μυστηριακές τελετές όπως τα Ελευσίνια και τα Ανθεστήρια. Οι αρχαίοι Έλληνες γιόρταζαν την επιστροφή της Περσεφόνης από τον Κάτω Κόσμο, που συμβόλιζε το ξύπνημα της φύσης και την έναρξη της καρποφορίας. Αν και αυτές οι γιορτές τελούνταν κυρίως τον Μάρτιο, ο συμβολισμός τους είναι κοινός με τη σύγχρονη Πρωτομαγιά.
Οι Ρωμαίοι, από την άλλη, τίμησαν τον Μάιο με γιορτές αφιερωμένες στη Φλόρα, θεά των λουλουδιών. Τα «Φλοράλια», με θεάματα και γλέντια, σηματοδοτούσαν την άνθηση και τη χαρά της άνοιξης. Παρόμοιες ανοιξιάτικες εορτές είχαν και οι Κέλτες και οι γερμανικοί λαοί, που άναβαν φωτιές για να διώξουν τα «κακά πνεύματα» και να προστατεύσουν τη νέα σοδειά.
Ο χριστιανισμός και η Πρωτομαγιά
Κατά τον 18ο αιώνα, η Καθολική Εκκλησία ενσωμάτωσε τους ανοιξιάτικους εορτασμούς, αφιερώνοντάς τους στην Παναγία. Η συνήθεια να στολίζονται εικόνες της με λουλούδια επιβιώνει μέχρι και σήμερα σε κάποιες περιοχές της Ευρώπης.
Η ελληνική Πρωτομαγιά και τα έθιμά της
Στην Ελλάδα, η Πρωτομαγιά καθιερώθηκε ως γιορτή της φύσης πιθανόν κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας. Έκτοτε, η μέρα αυτή συνδέθηκε με έθιμα που διατηρούνται μέχρι σήμερα. Πιο χαρακτηριστικό απ’ όλα είναι το μαγιάτικο στεφάνι, φτιαγμένο από ευλύγιστα κλαριά (λυγαριά, κρανιά, κληματόβεργες) και στολισμένο με λουλούδια της εποχής. Πολλές φορές στο στεφάνι προσθέτονται ένα σκόρδο για το κακό μάτι και ένα αγκάθι για προστασία από τους εχθρούς.
Το στεφάνι κρεμιέται στην είσοδο του σπιτιού και παραμένει εκεί έως τις 23 Ιουνίου, παραμονή του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. Εκείνη τη μέρα καίγεται στις φωτιές, σε μια τελετουργική πράξη κάθαρσης που συνδέεται με το θερινό ηλιοστάσιο.
Πρωτομαγιά στην Κέρκυρα: το μαγιόξυλο
Η Κέρκυρα διατηρεί ένα ιδιαίτερο έθιμο, επηρεασμένο από τη βενετσιάνικη και ιταλική παράδοση: το μαγιόξυλο. Πρόκειται για έναν στολισμένο κορμό κυπαρισσιού γεμάτο μαργαρίτες, τον οποίο περιφέρουν τραγουδώντας στα χωριά. Αντίστοιχες παραδόσεις υπάρχουν σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες με το Maypole – το γνωστό γαϊτανάκι που συμβολίζει τη χαρά της άνοιξης.
Φτιάχνοντας το δικό σας μαγιάτικο στεφάνι
Η κατασκευή του στεφανιού είναι μια ευκαιρία για σύνδεση με τη φύση και τη λαϊκή παράδοση. Με λίγα εύκαμπτα κλαριά ή σύρμα, λίγο σπάγκο και άγρια λουλούδια της εξοχής, μπορείτε να δημιουργήσετε ένα στεφάνι ξεχωριστό – γιατί θα είναι φτιαγμένο με τα δικά σας χέρια. Αν θέλετε να μείνετε πιστοί στην παράδοση, μη ξεχάσετε να προσθέσετε ένα προστατευτικό φυτό όπως το σκόρδο ή η τσουκνίδα.
Μια γιορτή χωρίς θρησκευτικό χαρακτήρα, αλλά βαθιά συμβολική
Η Πρωτομαγιά είναι μια από τις λίγες εορτές χωρίς σαφή θρησκευτικό χαρακτήρα που έχουν διατηρηθεί μέχρι τις μέρες μας. Είναι, όμως, φορέας αρχαίων συμβολισμών, που σχετίζονται με τη γονιμότητα, την ευφορία της γης και την ανανέωση της ζωής.
Η έξοδος στην εξοχή, το μάζεμα λουλουδιών, οι χοροί και τα τραγούδια – όλα στοιχεία κοινά σε πολλούς ευρωπαϊκούς λαούς – δείχνουν πως η ανάγκη για σύνδεση με τον κύκλο της φύσης είναι διαχρονική. Από τη Σουηδία και τη Γερμανία έως την Ελλάδα, ο Μάης είναι μήνας ελπίδας και γιορτής.
