Δημοσιεύτηκε στην έντυπη εφημερίδα Today Press
Συνέντευξη στη Μάρθα Λεκκάκου
Καθώς η αντιπυρική περίοδος έχει ήδη ξεκινήσει, η αξία της πρόληψης αναδεικνύεται σε κορυφαίο ζήτημα για πολίτες και πολιτεία. Για το μείζον ζήτημα μίλησε στην Today Press o Στάθης Σταθόπουλος, Γενικός Γραμματέας Δασών Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας
Μόλις πριν από λίγα 24ωρα ξεκίνησε επίσημα η αντιπυρική περίοδος. Ποιο είναι το σχέδιο της Γενικής Γραμματείας Δασών για την πρόληψη και αντιμετώπιση των megafires και πώς ενσωματώνονται τα προγράμματα Anti-Nero I και II σε αυτό;
Αρχικά, είναι ίσως απαραίτητο να διευκρινίσουμε ορισμένα ζητήματα. Το Antinero αποτελεί μία σημαντική πρωτοβουλία που στον “πυρήνα” της έχει την υλοποίηση δράσεων πρόληψης και καθαρισμών που, δυστυχώς, δεν είχαν γίνει επί σειρά δεκαετιών στα ελληνικά δάση. Αφορά σε δασικές εργασίες πρόληψης, όπως είναι οι καθαρισμοί και διευθετήσεις δασών και δασικών εκτάσεων, η συντήρηση οδικού δασικού δικτύου και η συντήρηση αντιπυρικών ζωνών, αλλά και η δημιουργία απλών ή μεικτών – στεγασμένων αντιπυρικών ζωνών, με σκοπό την αποτελεσματικότερη προστασία των δασών μας. Για να έχουμε μια σύγκριση ως προς την τάξη μεγέθους των πόρων, αξίζει να σημειωθεί πως μέχρι το 2019, η πρόβλεψη ήταν για 10-30.000 ευρώ ανά δασική υπηρεσία, ενώ για την περίοδο 2021 – 2026, το Antinero δίνει πάνω από 700 εκατομμύρια ευρώ για πρόληψη, διαχείριση καθώς και για έργα ορεινής υδρονομίας.
Η πρόληψη, ωστόσο, σε ό,τι αφορά στα δάση δεν επιτυγχάνεται μόνο με προγράμματα όπως το Antinero, για την προστασία τους από τις πυρκαγιές. Επιπλέον, υλοποιούμε μία εμβληματική μεταρρύθμιση για την ενεργό διαχείριση των δασών μας, η οποία αφορά στην απομάκρυνση τεράστιων ποσοτήτων εύφλεκτης, υπερβάλλουσας βιομάζας που έχει συσσωρευτεί σε αυτά, στη διάρκεια των τελευταίων 50 ετών, με ταυτόχρονη ανάπτυξη της οικονομίας του δάσους.
Το δάσος δεν είναι άβατο για να το ατενίζουμε από μακριά. Δάσος που δεν έχει διαχείριση και δεν αξιοποιείται, σταδιακά εγκαταλείπεται και στο τέλος καταστρέφεται. Άρα, το δάσος είναι ένα ζωντανός, οικονομικός και κοινωνικός πόρος των κοινοτήτων μας, αλλά πρώτα από όλα είναι κοινός πόρος. Κατά συνέπεια, ναι, η αξιοποίηση των δασικών μας οικοσυστημάτων, είναι απαραίτητη προκειμένου να τα προστατεύουμε αποτελεσματικά. Σε αυτό λοιπόν το πλαίσιο, μέσω της ολοκληρωμένης διαχείρισης των δασικών οικοσυστημάτων της χώρας θα μπουν στα δάση υβριδικά σχήματα (δασικοί συνεταιρισμοί και ιδιώτες) για την αξιοποίηση της δασικής βιομάζας, καθώς σκοπός είναι να συντηρείται και να προστατεύεται το δάσος με πιο μόνιμο τρόπο. Πιο συγκεκριμένα, πρέπει να γίνει κατανοητό πως οι διαχειριστικές μελέτες είναι ζωτικής σημασίας, αφού με τον σχεδιασμό των κατάλληλων ενεργειών, δράσεων και έργων (δάσωση ή αναδάσωση, οι μέθοδοι διαχείρισης, δασοκομικού χειρισμού και συγκομιδής του ξύλου κ.λ.π.) οδηγούν (άμεσα αλλά και μεσοπρόθεσμα) στην αποτελεσματική προστασία των δασικών οικοσυστημάτων έναντι των φυσικών καταστροφών, ιδίως των πυρκαγιών κατά τη θερινή περίοδο. Υλοποιούνται ήδη στην Αττική και σε τέσσερις ακόμη νομούς της νότιας Ελλάδας και ο στόχος μας είναι το σύνολο των ελληνικών δασών κατά τα επόμενα δύο χρόνια, σε περιοχές ευθύνης πενήντα ακόμα δασικών υπηρεσιών, να περάσει σε διαχείριση.
Πώς αξιοποιούνται οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης για την αναγέννηση και μόνιμη παρακολούθηση των δασικών οικοσυστημάτων;
Τον Νοέμβριο που μας πέρασε ο τότε Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Θόδωρος Σκυλακάκης, παρουσίασε στο Ζάππειο Μέγαρο την αναλυτική πρόοδο του προγράμματος Antinero το οποίο βρίσκεται σε εξέλιξη από το 2022, με πόρους που διασφαλίσαμε από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, μετά από ιδιαίτερα σημαντική προσπάθεια που έγινε για την εξασφάλιση αυτών των πόρων από την πλευρά της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΕΝ. Με πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης υλοποιείται και το πρόγραμμα Aqua Montis που αφορά σε έργα ορεινής υδρονομίας, για τα οποία έχει ήδη εκδοθεί η πρόσκληση και θα προστατέψουν ολόκληρη τη Θεσσαλία. Παράλληλα, εξασφαλίζουμε πόρους για να γίνουν αντίστοιχα έργα και στην Αττική και στην Πελοπόννησο. Γίνεται εύκολα κατανοητό, ότι τα δύο βασικά προγράμματα προστασίας των δασών, το Antinero και το Aqua Montis θα ήταν αδύνατον να υλοποιηθούν χωρίς τους πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης, με ό,τι θα μπορούσε αυτό να συνεπάγεται για την προστασία της δασικής μας κληρονομιάς.
Πώς προχωρούν οι εργασίες αποκατάστασης των δασικών περιοχών στη Θεσσαλία, ειδικά μετά τις καταστροφές από τις πλημμύρες DANIEL & ELIAS;
Από το φθινόπωρο που μας πέρασε βρίσκονται σε εξέλιξη οι πρωτοβουλίες που ανέλαβε το ΥΠΕΝ για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων από τα ακραία καιρικά φαινόμενα “Daniel” και “Elias”, που έπληξαν πριν από ένα χρόνο περίπου τη Θεσσαλία. Σε αυτή την κατεύθυνση εντάσσεται και το πρόγραμμα Aqua Montis, συνολικού προϋπολογισμού 200 εκατ. ευρώ, το οποίο περιλαμβάνει έργα ορεινής υδρονομίας, που θα γίνουν κατά προτεραιότητα, στις ορεινές κοίτες των ρεμάτων από τα ανάντη προς κατάντη, με τη χρήση μεθόδων και υλικών συμβατών με το φυσικό περιβάλλον. Ο σχεδιασμός των έργων ορεινής υδρονομίας στη Θεσσαλία αφορά σε επτά ορεινές λεκάνες προτεραιότητας (Δασαρχεία: Τρικάλων, Καλαμπάκας, Ελασσόνας, Λάρισας & Αγιάς, Βόλου, Λαμίας και Καρδίτσας), όπου θα πραγματοποιηθούν έργα ορεινής υδρονομίας, με το σύνολο των ρεμάτων να υπερβαίνει τα 2.000 χλμ. Τα πρώτα έργα αναμένεται να συμβασιοποιηθούν εντός του 2025. Η μέση διάρκεια υλοποίησης των έργων αυτών δεν ξεπερνά τα 2 έτη.
Μείζον ζήτημα η υποστελέχωση των δασικών υπηρεσιών. Ποιες ενέργειες γίνονται ή θα αναληφθούν;
Στις δασικές υπηρεσίες δεν είχαν γίνει προσλήψεις τα τελευταία 22 χρόνια. Καταλαβαίνει κανείς λοιπόν πως όταν επί 22 χρόνια υπάρχουν μόνο αποχωρήσεις μέσω των συνταξιοδοτήσεων και καθόλου προσλήψεις, δημιουργείται μεγάλο πρόβλημα. Για πρώτη φορά το 2024, έπειτα δηλαδή από 22 ολόκληρα χρόνια, έγιναν προσλήψεις στις δασικές υπηρεσίες.. Έχουν αναλάβει υπηρεσία πάνω 200 νέα στελέχη και ευελπιστούμε ότι προς τα τέλη του 2025 θα έχουν αναλάβει υπηρεσία και επιπλέον 176 δασοπόνοι, πάντα με διαδικασία του ΑΣΕΠ. Σαφώς και ουδείς μπορεί να ισχυριστεί ότι με δύο διαγωνισμούς μπορεί να καλυφθεί το κενό 22 ετών, από το 2002, κατά τη διάρκεια των οποίων δεν έγινε καμία πρόσληψη, λόγω της οικονομικής κρίσης, ή και γιατί οι παλαιότερες πολιτικές ηγεσίες, προ 2019, δεν είχαν αξιολογήσει τις δασικές υπηρεσίες ως πρώτης προτεραιότητας ή και λόγω των τεσσάρων διαφορετικών φορέων εποπτείας από τους οποίους έχει περάσει η δασική υπηρεσία τις τελευταίες 3 δεκαετίες. Συν τοις άλλοις, αυτή τη στιγμή τρέχει προκήρυξη μέσω ΑΣΕΠ για 96 θέσεις ΠΕ Γεωτεχνών Δασολόγων, για όλες τις περιοχές της χώρας. Στόχος μας είναι να είμαστε σε θέση ώστε να καλύπτουμε τα κενά που θα προκύπτουν -μοιραία- όσο το δυνατόν πιο άμεσα, ώστε να επιτυγχάνουμε την καλύτερη δυνατή λειτουργία των υπηρεσιών μας.
Ο αριθμός των αντιρρήσεων και προδήλων σφαλμάτων που απομένει προς εξέταση, όπως έχετε αναφέρει, αγγίζει τις 200.000. Ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα εκδίκασής τους;
Τη χρονιά που μας πέρασε εξετάστηκε το 35% των αιτήσεων που είχαν υποβληθεί από το 2021 και μετά. Είναι προφανές πως θα θέλαμε η όλη διαδικασία να είχε τρέξει με ταχύτερους ρυθμούς, ωστόσο η ροή της εκδίκασης των αντιρρήσεων, επηρεάστηκε τόσο από τα μέτρα αντιμετώπισης της πανδημίας, όσο και από την αποχή των δικηγόρων, η οποία σε κάποιες περιοχές είχε διάρκεια που έφτασε ή και ξεπέρασε τους 12 μήνες. Εντός του 2025 στόχος είναι να πετύχουμε το μεγαλύτερο δυνατό ποσοστό εκδικάσεων και να λυθούν εκκρεμότητες. Σήμερα έχει κυρωθεί το 93,5% των δασικών χαρτών (με βάση τη συνολική έκταση των δασών της χώρας), στο τέλος του έτους θα έχει ξεπεράσει το 95%, ωστόσο δεν πρόκειται να έχουν ενσωματωθεί στους κυρωμένους χάρτες όλες οι αναμορφώσεις που θα προκόψουν από την εκδίκαση των αντιρρήσεων.
Μια βασική παρέμβαση που ήδη έγινε αφορούσε τα πρόδηλα λάθη και την προτεραιοποίησή τους, με εγκύκλιο πέρυσι τον Απρίλιο, η οποία και είχε αποτέλεσμα. Εξετάζουμε δύο ακόμα νομοθετικές παρεμβάσεις, για να διευκολύνουμε τη διαδικασία και να προχωρήσει με γρηγορότερο ρυθμό. Η πρώτη παρέμβαση στοχεύει στο να επιταχυνθούν οι διαδικασίες συνολικά και η δεύτερη στο να υποστηριχθούν περιοχές που έχουν σοβαρότατο πρόβλημα λειτουργίας. Το σκεπτικό της δεύτερης παρέμβασής που σχεδιάζουμε είναι να χρησιμοποιήσουμε νέες μεθόδους, όπως συνεδριάσεις των επιτροπών με τηλεδιάσκεψη ή την αντιμετάθεση προσωπικού ή μελών από άλλες περιοχές της χώρας για την επανασυγκρότηση ή τη λειτουργία περισσότερων επιτροπών.
Σε ορισμένες περιοχές της χώρας, ενδεικτικά στην Ανατολική Κρήτη, στη Νότια Πελοπόννησος και στην Ανατολική Αττική, ο ρυθμός εξέτασης των αντιρρήσεων είναι εξαιρετικά χαμηλών αποτελεσμάτων. Θα προβείτε σε περαιτέρω πρωτοβουλίες για αυτές τις περιοχές;
Είναι αλήθεια πως δεν παρατηρείται η ίδια επίδοση -ποσοστό εκδίκασης- σε όλες τις περιοχές. Υπάρχουν κάποιες που είναι πολύ πάνω από τον εθνικό μέσο όρο. Για παράδειγμα, η Ήπειρος, η Δυτική Μακεδονία, η Κεντρική Μακεδονία, η Ανατολική Μακεδονία και η Θράκη είναι σε πολύ καλύτερη κατάσταση από ό,τι είναι, σίγουρα η Κρήτη και ειδικά η Ανατολική Κρήτη ή η Ανατολική Αττική και η Νότια Πελοπόννησος, που έχουν να παρουσιάσουν πενιχρά αποτελέσματα. Στην Κρήτη το πρόβλημα σχετίζεται με το γεγονός ότι η δασική υπηρεσία είναι ακραία υποστελεχωμένη, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω. Και οι 4 περιφερειακές ενότητες έχουν μόλις 7 δασολόγους ή δασοπόνους αθροιστικά. Με τις ισχύουσες ρυθμίσεις δεν είναι δυνατό να συγκροτηθούν περισσότερες επιτροπές, με αποτέλεσμα η εκδίκαση να πηγαίνει με πολύ αργούς ρυθμούς. Γι΄ αυτό ακριβώς και οι νομοθετικές παρεμβάσεις που εξετάζουμε αλλά και οι προσλήψεις προσωπικού, είναι σαφώς προς την κατεύθυνση της όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικής αντιμετώπισης αυτής της κατάστασης στις συγκεκριμένες περιοχές.
