Δημοσιεύτηκε στην έντυπη εφημερίδα Today Press
του Πέτρου Κουβάτσου
Η Today Press καταγράφει τις σημαντικότερες αλλαγές που περιλαμβάνονται στον νέο Ενιαίο Κώδικα Αυτοδιοίκησης παρουσίασε ο υπουργός Εσωτερικών Θ. Λιβάνιος, κατά την ομιλία του στην Κοινή Συνεδρίαση Διοικητικών Συμβουλίων ΚΕΔΕ – ΕΝΠΕ
Ο Κώδικας Τοπικής Αυτοδιοίκησης επιδιώκει να εμφυσήσει στην τοπική αυτοδιοίκηση ένα νέο παράδειγμα διακυβέρνησης και οικονομικής λειτουργίας των δήμων και των περιφερειών, το οποίο θα αποτελέσει οδηγό για περαιτέρω αλλαγές στην οργανωσιακή κουλτούρα όλης της διοίκησης (κεντρικής και αποκεντρωμένης).
Ο κ. Λιβάνιος σημείωσε ότι ο βασικός λόγος σύνταξης του νέου Κώδικα είναι η ανάγκη να συγκεντρωθούν νόμοι και άρθρα, που είναι πάνω από χίλια και ισχύουν πάνω από έξι δεκαετίες και έχουν ξεπεραστεί από τον χρόνο. Βασικός στόχος ο νέος Κώδικας να αποτελεί ένα σύγχρονο εργαλείο για την καλύτερη λειτουργία των δήμων και των περιφερειών της χώρας και να συμβάλει στην άρση των προβλημάτων που προκαλούνται από την πολυνομία.
Ξεκαθάρισε ότι με τον νέο Κώδικα δεν αλλάζουν τα όρια και ο αριθμός τόσο των δήμων όσο και των περιφερειών. Θα αποτελείται από τέσσερα βιβλία τα οποία αφορούν στο εκλογικό σύστημα, τη διακυβέρνηση και την εποπτεία, τις αρμοδιότητες και την οικονομική διαχείριση σε δήμους και περιφέρειες. Στο πλαίσιο αυτό θα γίνει επανακαθορισμός του χαρακτήρα των δήμων –ορεινοί, ημιορεινοί, μητροπολιτικοί κλπ.
Αναφορικά με την εκλογική διαδικασία, προτείνεται οι δήμαρχοι και οι περιφερειάρχες να εκλέγονται σε ένα γύρο ενώ καταργούνται και οι δημοτικές ενότητες ως εκλογικές περιφέρειες στους δήμους.
Νέος Κώδικας Τοπικής Αυτοδιοίκησης μετά το 1958
Είναι, λοιπόν γεγονός, πως μετά από δεκαετίες αποσπασματικών ρυθμίσεων και πολυνομίας, έρχεται ο νέος Κώδικας Τοπικής Αυτοδιοίκησης, φέρνοντας μια από τις πιο θεμελιώδεις μεταρρυθμίσεις στη λειτουργία των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης από το 1958 μέχρι σήμερα.
Πρόκειται για μια μεγάλη μεταρρυθμιστική προσπάθεια της ηγεσίας του Υπουργείου Εσωτερικών. Ένα συλλογικό έργο με συνεργασία επιστημόνων, στελεχών της αυτοδιοίκησης και έγκριτων εμπειρογνωμόνων πάνω σε αυτά τα ζητήματα.
Όπως ανακοινώθηκε, η νέα νομοθετική πρωτοβουλία θα ενοποιεί και συστηματοποιεί 130 θεσμικά κείμενα που ρύθμιζαν έως σήμερα αποσπασματικά τα οικονομικά των δήμων και των περιφερειών. Πλέον, όλα τα ίδια έσοδα των ΟΤΑ καθορίζονται με απόλυτη σαφήνεια: από το αντικείμενο του φόρου, τον τρόπο υπολογισμού, τους υπόχρεους και τους συντελεστές, έως τις απαλλαγές.
Η τυποποίηση και η εκλαΐκευση της γλώσσας στόχος είναι να καθιστά το νέο Κώδικα εργαλείο όχι μόνο για τους νομικούς, αλλά και για τους πολίτες, με πλήρη κατανόηση του περιεχομένου χωρίς την ανάγκη ειδικών γνώσεων
Κοινός στόχος παραμένει η ενίσχυση της αυτοδιοίκησης, η διασφάλιση της λειτουργικότητας των δήμων και η καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών. Η αναμόρφωση αυτή φιλοδοξεί να αποτελέσει τομή στη διοικητική λειτουργία των ΟΤΑ. Η επιτυχία της θα κριθεί, όπως πάντα, στην πράξη, με οδηγό τη συνέργεια και την υπευθυνότητα όλων των εμπλεκόμενων. Τις επόμενες εβδομάδες πρόκειται όλα τα θέματα να τεθούν σε λεπτομερή διάλογο και ανάλυση πριν ο κώδικας λάβει την τελική προτεινόμενη μορφή του και τεθεί σε διαβούλευση και ψηφοφορία.
Οι σημαντικότερες αλλαγές
Στο υπόμνημα των 15 σελίδων που παρέδωσε το Υπουργείο Εσωτερικών περιγράφονται αναλυτικά οι αλλαγές που προτείνονται με τον νέο Ενιαίο Κώδικα Αυτοδιοίκησης με την επισήμανση ότι ο βασικός κανόνας είναι ότι «οι δήμοι διαχειρίζονται την καθημερινότητα των πολιτών και οι περιφέρειες πτυχές της ευρύτερης χωρικής Ανάπτυξης και του Περιβάλλοντος».
Μάλιστα, εισάγεται το «τεκμήριο της καθημερινότητας» στο πλαίσιο του οποίου «οι δημοτικές και περιφερειακές αρχές δεν ασκούν μόνο τις αρμοδιότητες που ρητά τους έχουν απονεμηθεί (στο πλαίσιο της αρχής της νομιμότητας) αλλά και αρμοδιότητες που εντάσσονται λειτουργικά σε εννέα κατηγορίες αρμοδιοτήτων για τους δήμους και σε τρεις κατηγορίες αρμοδιοτήτων για τις περιφέρειες και οι οποίες δεν έχουν απονεμηθεί ρητώς σε άλλο όργανο διοίκησης».
Να σημειωθεί ότι καταγράφηκαν και ταξινομήθηκαν 1.199 αρμοδιότητες:
– 736 αρμοδιότητες των Περιφερειών,
– 400 αρμοδιότητες των Δήμων,
– 55 αρμοδιότητες των νησιωτικών Δήμων,
– 8 αρμοδιότητες των ορεινών Δήμων
σε α) 9 κατηγορίες αρμοδιοτήτων, β) 33 υποκατηγορίες και γ) 55 κατηγορίες τρίτου επιπέδου».
Οι εννέα θεματικές κατηγορίες που υπόκεινται
Αναλυτικά, καταγράφονται εννέα θεματικές κατηγορίες στις οποίες πραγματοποιούνται αλλαγές με το νέο Ενιαίο Κώδικα Αυτοδιοίκησης. Πρόκειται για:
- Εκλογική διαδικασία: Προτείνονται οι εξής αλλαγές:
– Δυνατότητα εκλογής δημάρχων και περιφερειαρχών με έναν γύρο και σε μία μόνο Κυριακή
– Δυνατότητα ηλεκτρονικής ψηφοφορίας για τους εκλογείς, εφόσον το επιθυμούν
– Δυνατότητα εκλογής άνευ σταυρού (εφόσον το επιθυμούν οι συνδυασμοί) από 1 έως 3 δημοτικών συμβούλων και υποχρεωτικά 2 έως 3 στις περιφέρειες, ανάλογα με τον αριθμό των μελών του συλλογικού οργάνου
– Κατάργηση δημοτικών ενοτήτων ως εκλογικών περιφερειών στους δήμους- όλοι οι δήμοι της χώρας θα είναι ενιαία εκλογική περιφέρεια
– Κατάργηση της δυνατότητας απόσπασης λόγω εκλογής των συμβούλων όλων των οργάνων προς υπηρεσίες που βρίσκονται στον τόπο εκλογής τους
– Επικαιροποίηση και απλοποίηση του ελέγχου των οφειλετών που έχουν ασυμβίβαστο
– Επικαιροποίηση κωλυμάτων / ασυμβιβάστων των δημοτικών και περιφερειακών συμβούλων
Ανασχεδιασμός όλου του νομοθετικού πλαισίου που αφορά τις εκλογικές δαπάνες των υποψηφίων συνδυασμών και εν γένει τους κανόνες διεξαγωγής της προεκλογικής εκστρατείας (ενδεικτικά απλοποίηση τήρησης βιβλίων συνδυασμών σε αναλογία με την ισχύουσα νομοθεσία για σωματεία, επανακαθορισμός περιορισμού εμφανίσεων, ειδική μέριμνα για παράνομη αφισοκόλληση, επανακαθορισμός ανωτάτων ορίων δαπανών συνδυασμών και υποψηφίων, εξαίρεση από δημοσιοποίηση στοιχείων στην κεντρική βάση δεδομένων των υποψηφίων συμβούλων)
Ο νέος νόμος θα δίνει απόλυτη πλειοψηφία σε όποιον εκλεγεί καθώς θα παίρνει τα 3/5 των εδρών στα περιφερειακά και δημοτικά συμβούλια. Επίσης, προβλέπει αυξημένη δημοκρατική νομιμοποίηση του δημάρχου και του περιφερειάρχη.
- Διακυβέρνηση δήμων, περιφερειών και των νομικών τους προσώπων, στο
πλαίσιο της οποίας περιλαμβάνεται η «δυνατότητα συμβουλευτικού δημοτικού δημοψηφίσματος με ηλεκτρονικές διαδικασίες».
- Άσκηση ελέγχου νομιμότητας, με τη σύσταση «Υπηρεσίας Γενικής Εποπτείας Νομιμότητας ΟΤΑ με επικεφαλής τον Γενικό Επόπτη Νομιμότητας, ο οποίος θα συντονίζει τον έλεγχο νομιμότητας στις επτά Αυτοτελείς Υπηρεσίες Εποπτείας και θα διασφαλίζει την ομοιομορφία του ελέγχου» αλλά και της δημιουργίας «δύο πειθαρχικών συμβουλίων με τακτικούς διοικητικούς δικαστές και εκπροσώπους της ΚΕΔΕ και της ΕΝΠΕ κεντρικά στο Υπουργείο Εσωτερικών: ένα για την εξέταση των πειθαρχικών παραπτωμάτων και ένα για την επιβολή της ποινής της παύσης». Στο πλαίσιο αυτό θα επιβάλλεται στους αιρετούς αργία «σε περίπτωση κακουργήματος μετά από έκδοση πρωτοβάθμιας καταδικαστικής ποινικής απόφασης ή σε περίπτωση αμετάκλητης παραπομπής εάν έχει επιβληθεί προσωρινή κράτηση, καθώς και μετά από τελεσίδικη δικαστική απόφαση για συγκεκριμένα πλημμελήματα». Παράλληλα «επεκτείνεται το μέτρο της εξαίρεσης από την αυτόφωρη διαδικασία και στους αντιδημάρχους και αντιπεριφερειάρχες».
- Καταστατική θέση αιρετών, όπου θα προβλέπεται «ύπαρξη επαγγελματικού ασυμβίβαστου δημάρχου (όσον αφορά ενεργή συμμετοχή σε εταιρεία ή άσκηση ατομικού επαγγέλματος), καθώς αυτός λαμβάνει αποδοχές ίσες με αυτές του Γ.Γ. Υπουργείου, (δηλαδή σε δήμους άνω των 200.000 όπως είναι σήμερα ή άνω των 100.000 εφόσον λάβουν αντιμισθία Γ.Γ.)»
- Άσκηση των αρμοδιοτήτων της αυτοδιοίκησης, στο πλαίσιο της οποίας, ο νέος Κώδικας μεταξύ άλλων προχωράει σε «εξειδίκευση του τεκμηρίου διοίκησης των τοπικών υποθέσεων υπέρ των ΟΤΑ με την εισαγωγή του τεκμηρίου της καθημερινότητας των κατοίκων των δήμων και των περιφερειών», ενώ θα γίνει «επανεξέταση των αρμοδιοτήτων των αποκεντρωμένων διοικήσεων, ιδίως σε σχέση με τις αρμοδιότητες της περιφερειακής αυτοδιοίκησης.
- Οικονομική διοίκηση: Δημιουργείται Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα Κεντρικών Ηλεκτρονικών Πληρωμών για την διαχείριση των δημοτικών εσόδων σε μια ενιαία κεντρική πλατφόρμα που θα επιτρέπει στους δήμους την αποτελεσματική διαχείριση των οικονομικών τους συναλλαγών, την αυτοματοποίηση των διαδικασιών ενημέρωσης οφειλετών και είσπραξης οφειλών, παρέχοντας ασφάλεια, διαφάνεια και αποτελεσματικότητα στη διαχείριση των εσόδων τους, αλλά και σε κάθε ένα πολίτη να γνωρίζει σε ποιον δήμο θα οφείλει τι και για ποιο λόγο.
- Χορήγηση επιδόματος γέννησης από τους δήμους θα προβλέπεται πλέον «στις περιπτώσεις γέννησης πρώτου και δεύτερου τέκνου μόνιμων κατοίκων και δημοτών κατόπιν προϋποθέσεων που καθορίζονται από τα δημοτικά συμβούλια και εφόσον αυτές οι δαπάνες καλύπτονται από ιδίους πόρους»
- Κλειστά ακίνητα, εγκρίθηκε η πρόταση με την πρόβλεψη ενός παγίως καταβαλλόμενου τέλους, στο 1/10 του ποσού που αντιστοιχεί στην επιφάνεια του ακινήτου, ανεξάρτητα από την πραγματική χρήση του ακινήτου». Παράλληλα «ο Φόρος ηλεκτροδοτούμενων χώρων καταργείται και σε αντιστάθμισμα ενισχύεται ο συντελεστής του ΤΑΠ, που πλέον μετονομάζεται σε Τέλος Τοπικής Ανάπτυξης».
- Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι – ΚΑΠ, προβλέπεται επαναπροσδιορισμός των ποσοστών των πηγών εσόδων Δήμων και Περιφερειών.
Τέλος, αξίζει να αναφέρουμε ότι στόχος του Υπουργείου είναι πριν την διακοπή της Βουλής για θερινές διακοπές να έχει ψηφιστεί ο νέος νόμος για την λειτουργία της Αυτοδιοίκησης.
