Το Γενικό Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έκρινε την Τετάρτη ότι η άρνηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να αποκαλύψει τα γραπτά μηνύματα που αντάλλαξαν η πρόεδρός της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και ο διευθύνων σύμβουλος της Pfizer Άμπερτ Μπουρλά για το 3ο συμβόλαιο της ΕΕ με τη φαρμακοβιομηχανία για το εμβόλιο κατά του Covid δεν ήταν δικαιολογημένη.
Η απόφαση είναι ένα πολιτικό «χαστούκι» για την πρόεδρο της Κομισιόν, καθώς φαίνεται πως το δικαστήριο κρίνει πως τα μηνύματα αυτά αποτελούν επίσημα έγγραφα. Μένει να δούμε ποιες θα είναι οι πολιτικές συνέπειες για την κ. φον ντερ Λάιεν, που έκλεισε ουσιαστικά «κάτω από το τραπέζι» το συμβόλαιο-μαμούθ με τη Pfizer, αρνούμενη να δώσει στη δημοσιότητα το περιεχόμενο των μηνυμάτων. Επρόκειτο για συμβόλαιο 35 δισ. ευρώ για 1,8 δισ. δόσεις εμβολίων, τις οποίες προμηθεύτηκαν τα κράτη-μέλη.
Το δικαστήριο αποφαίνεται ότι η Επιτροπή παραβίασε τους κανόνες διαφάνειας για τα μηνύματα WhatsApp της φον ντερ Λάιεν με τον κ. Μπουρλά και τονίζει στην απόφαση πως η Κομισιόν κακώς απέρριψε το αίτημα μιας δημοσιογράφου να αποκτήσει πρόσβαση στα μηνύματα αυτά.
Στην πολυαναμενόμενη απόφαση το Γενικό Δικαστήριο της ΕΕ στο Λουξεμβούργο αποφάσισε ότι η Επιτροπή «δεν έδωσε μια εύλογη εξήγηση για να δικαιολογήσει» την απόρριψη του αιτήματος δημοσιογράφου για πρόσβαση στα μηνύματα.
Η υπόθεση απορρέει από μια καταγγελία του 2023 που κατέθεσε η εφημερίδα The New York Times μετά την άρνηση της Επιτροπής να δώσει στη δημοσιότητα τα μηνύματα κειμένου που ανταλλάχθηκαν μεταξύ της προέδρου της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και του διευθύνοντος συμβούλου της Pfizer Άλμπερτ Μπούρλα το 2021, για το τρίτο συμβόλαιο της ΕΕ με τη φαρμακοβιομηχανία.
Η διαμάχη σχετικά με τα μηνύματα – που φέρεται να συνδέονται με τις διαπραγματεύσεις για την οριστικοποίηση μιας συμφωνίας ύψους 35 δισεκατομμυρίων ευρώ για τα 1,8 δισ. δόσεις εμβολίων – προκάλεσε κατηγορίες για μυστική ατζέντα και θεσμική αδιαφάνεια στα υψηλότερα επίπεδα του εκτελεστικού οργάνου της ΕΕ.
Η απόφαση, η οποία είναι πιθανό να προσελκύσει σημαντικές πολιτικές αντιδράσεις, ενισχύει τις αυξανόμενες ανησυχίες γύρω από το άκρως συγκεντρωτικό στυλ ηγεσίας της φον ντερ Λάιεν. Σε ανακοίνωσή του, το δικαστήριο ανέφερε ότι οι New York Times «κατάφεραν να καταρρίψουν το τεκμήριο» ότι τα ίδια τα κείμενα δεν αρχειοθετήθηκαν ούτε φυλάχθηκαν, το οποίο είχε προβάλει η Επιτροπή για να δικαιολογήσει εν μέρει την άρνησή της να επιτρέψει την πρόσβαση στα μηνύματα.
Ο κανονισμός της ΕΕ σχετικά με την πρόσβαση στα έγγραφα, που βρίσκεται στο επίκεντρο της δικαστικής υπόθεσης, απαιτεί από την Επιτροπή να προσφέρει «αξιόπιστες εξηγήσεις που επιτρέπουν στο κοινό και στο Δικαστήριο να κατανοήσουν γιατί τα έγγραφα αυτά δεν μπορούν να βρεθούν», συνέχισε το δικαστήριο.
Η Επιτροπή απέτυχε επίσης να αποδείξει εύλογα ότι τα κείμενα «δεν περιείχαν σημαντικές πληροφορίες» – όπως αυτές που αφορούσαν διαπραγματεύσεις για επικερδείς συμβάσεις εμβολίων. Εάν πράγματι περιείχαν «σημαντικές πληροφορίες», η Επιτροπή θα ήταν υποχρεωμένη να κρατήσει τα κείμενα, να τα καταχωρίσει ως έγγραφα και στη συνέχεια να τα παραδώσει κατόπιν αιτήματος. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να προσφύγει στο ανώτατο δικαστήριο της ΕΕ για να κάνει έφεση.
ΕΕ: «Η διαφάνεια ήταν πάντα ύψιστης σημασίας για την Επιτροπή και την Πρόεδρο φον ντερ Λάιεν» – Η Επιτροπή θα εκδώσει νέα απόφαση με πιο λεπτομερή εξήγηση για τα SMS που ανταλλάχθηκαν στο πλαίσιο της αγοράς εμβολίων κατά της COVID-19
«Η διαφάνεια ήταν πάντα ύψιστης σημασίας για την Επιτροπή και την Πρόεδρο, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν», τονίζει με δήλωσή της η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μετά την απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ που ακυρώνει την απόφασή της να μη δώσει στη δημοσιότητα τα μηνύματα SMS που ανταλλάχθηκαν μεταξύ της Προέδρου της Επιτροπής και του διευθύνοντος συμβούλου της Pfizer στο πλαίσιο της αγοράς εμβολίων κατά της νόσου COVID-19.
Στη δήλωσή της η Επιτροπή τονίζει ότι «θα μελετήσει προσεκτικά την απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου και θα αποφασίσει για τα επόμενα βήματα», ενώ προσθέτει ότι «θα εκδώσει νέα απόφαση που θα παρέχει μια πιο λεπτομερή εξήγηση» για τους λόγους για τους οποίους δεν έδωσε στη δημοσιότητα τα ζητηθέντα γραπτά μηνύματα.
Ολόκληρη η δήλωση της Επιτροπής μετά την απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ έχει ως εξής:
«Η Επιτροπή λαμβάνει υπόψη τη σημερινή απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου σχετικά με αίτημα πρόσβασης σε έγγραφα.
Το Γενικό Δικαστήριο διαπιστώνει ότι η Επιτροπή θα έπρεπε να είχε παράσχει μια πιο λεπτομερή εξήγηση στην απόφασή της ότι δεν κατέχει έγγραφα του αιτούμενου τύπου.
Το Γενικό Δικαστήριο δεν αμφισβητεί την πολιτική καταχώρισης της Επιτροπής σχετικά με την πρόσβαση σε έγγραφα. Αυτοί οι κανόνες στοχεύουν στη διασφάλιση της ακεραιότητας των αρχείων της Επιτροπής και της πλήρους διαφάνειας, διασφαλίζοντας ότι τα σημαντικά έγγραφα που συντάσσονται ή παραλαμβάνονται από την Επιτροπή καθίστανται εύκολα προσβάσιμα στους ενδιαφερόμενους πολίτες της ΕΕ.
Η Επιτροπή θα μελετήσει τώρα προσεκτικά την απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου και θα αποφασίσει για τα επόμενα βήματα. Προς τούτο, η Επιτροπή θα εκδώσει νέα απόφαση που θα παρέχει μια πιο λεπτομερή εξήγηση.
Η διαφάνεια ήταν πάντα ύψιστης σημασίας για την Επιτροπή και την Πρόεδρο, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Θα συνεχίσουμε να τηρούμε αυστηρά το ισχυρό νομικό πλαίσιο που ισχύει για την επιβολή των υποχρεώσεών μας. Παραμένουμε πλήρως προσηλωμένοι στη διατήρηση της διαφάνειας, της λογοδοσίας και της σαφούς επικοινωνίας με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, συμπεριλαμβανομένων των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, της κοινωνίας των πολιτών και των εκπροσώπων συμφερόντων».
