Η Τουρκία προκαλεί ξανά, επιχειρώντας να ενδυθεί με τον μανδύα της διεθνούς νομιμότητας τις διεκδικήσεις της μέσω της γνωστής θεωρίας της «Γαλάζιας Πατρίδας». Με μία αιφνιδιαστική κίνηση, κατέθεσε στην πλατφόρμα της UNESCO τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό (ΘΧΣ), έναν χάρτη που απεικονίζει μονομερείς διεκδικήσεις στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, προκαλώντας την άμεση αντίδραση της Αθήνας.
Η στρατηγική κίνηση της Άγκυρας και οι διεθνείς στοχεύσεις
Η ανάρτηση του χάρτη στην πλατφόρμα MSPglobal της UNESCO –σε συνεργασία με την Κομισιόν– δίνει στην Τουρκία μια ευκαιρία να παρουσιάσει τον ΘΧΣ της ως «τεχνικό» ή επιστημονικό έγγραφο. Πίσω όμως από τη φαινομενική ουδετερότητα, βρίσκεται μια επιθετική πολιτική: η προσπάθεια να παγιωθούν αμφισβητούμενες θαλάσσιες ζώνες ως δεδομένες και να «γκριζαριστεί» η κυριαρχία της Ελλάδας σε πολλά σημεία.
Η απάντηση της Ελλάδας: “Κενή περιεχομένου, χωρίς έννομα αποτελέσματα”
Το ελληνικό ΥΠΕΞ απάντησε άμεσα, ξεκαθαρίζοντας ότι ο τουρκικός χάρτης δεν έχει καμία νομική βάση:
«Δεν απευθύνεται σε διεθνή οργανισμό με υποχρέωση ανάρτησης χαρτών και δεν παράγει έννομα αποτελέσματα», αναφέρει χαρακτηριστικά η ανακοίνωση, προσθέτοντας ότι πρόκειται για μια «αντανακλαστική αντίδραση χωρίς ουσία».
Παράλληλα, υπενθυμίζει πως ο ελληνικός χωροταξικός σχεδιασμός αποτελεί ήδη μέρος του ευρωπαϊκού κεκτημένου και βασίζεται στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας.
Τι ακριβώς απεικονίζει ο τουρκικός χάρτης
-
Προβάλλονται θαλάσσιες ζώνες του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου ως «τουρκικής δικαιοδοσίας».
-
Δηλώνεται μονομερής ανακήρυξη ΑΟΖ βάσει της επιστολής στον ΟΗΕ (2020).
-
Παρουσιάζονται ανύπαρκτες «νόμιμες» συμφωνίες με τη Λιβύη και το ψευδοκράτος στην Κύπρο.
-
Αναφέρεται η «μέση γραμμή» με την Ελλάδα ως προσωρινό όριο, ώσπου –κατά την Τουρκία– να επιτευχθεί συμφωνία.
-
Περιλαμβάνονται γκρίζες ζώνες, όπως νησίδες και βραχονησίδες, των οποίων η κυριότητα «δεν έχει παραχωρηθεί στην Ελλάδα».
Η υποκρισία των τουρκικών δηλώσεων: Παραδοχές και αντιφάσεις
Παρότι η Τουρκία τονίζει ότι ο χάρτης δεν απεικονίζει κατ’ ανάγκην κρατική κυριαρχία, στην πράξη λειτουργεί ως μέσο επιβολής αμφισβητήσεων. Μάλιστα, η ίδια η τουρκική πλατφόρμα αναγνωρίζει ότι:
-
Δεν έχει υιοθετήσει ακόμη εθνική νομοθεσία για το Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχέδιο.
-
Ο χάρτης προέρχεται από κρατικό ινστιτούτο (DEHUCAM), αλλά παρουσιάζεται ως «επιστημονικός».
-
Επικαλείται το Διεθνές Δικαστήριο του 1976 και τη Συμφωνία της Βέρνης, ερμηνεύοντάς τις επιλεκτικά και αποσπασματικά.
Γαλάζια Πατρίδα: Από τη θεωρία στις διεθνείς πλατφόρμες
Η κατάθεση του χάρτη στην UNESCO δείχνει τη συστηματική προσπάθεια της Άγκυρας να μεταφέρει την ένταση από το πεδίο της αντιπαράθεσης στο Αιγαίο, στο πεδίο της επικοινωνιακής και θεσμικής διείσδυσης. Επιχειρεί να χτίσει αφήγημα νομιμότητας, ακόμα και μέσα σε πλατφόρμες συνεργασίας με την ΕΕ.
Το διακύβευμα για την Ελλάδα
Η κίνηση της Τουρκίας έρχεται λίγες μόλις ημέρες μετά την εξαγγελία του Κυριάκου Μητσοτάκη για Θαλάσσιο Πάρκο στις νότιες Κυκλάδες, δείχνοντας ότι η Άγκυρα αντιλαμβάνεται την ελληνική ενεργοποίηση στον θαλάσσιο χώρο ως απειλή στα επεκτατικά της σχέδια.
Η ελληνική διπλωματία καλείται να απαντήσει όχι μόνο με ανακοινώσεις, αλλά και με συντονισμένες κινήσεις σε όλα τα διεθνή φόρα – ώστε να αποτραπεί η παγίωση των τουρκικών αφηγημάτων ως τετελεσμένων.
Η Τουρκία εργαλειοποιεί τον χωροταξικό σχεδιασμό για να προωθήσει τις αναθεωρητικές της θέσεις. Το γεγονός ότι αυτό γίνεται μέσω της UNESCO δεν σημαίνει διεθνή αναγνώριση, αλλά αναδεικνύει την ανάγκη της Ελλάδας να επαγρυπνεί και να αντεπιτίθεται θεσμικά και διπλωματικά με συνέπεια, επιχειρήματα και συμμαχίες.
