Στην ολομέλεια συζητείται, σήμερα Πέμπτη, το νομοσχέδιο που ρυθμίζει ιδίως ζητήματα λειτουργίας των Μητρώων Έντυπου Τύπου (Μ.Ε.Τ.) και Ηλεκτρονικού Τύπου (Μ.Η.Τ.), τα οποία συστάθηκαν με τον ν. 5005/2022, και του Υπομητρώου Περιφερειακού και Τοπικού Τύπου του ν. 3548/2007.
Σκοποί του σχεδίου νόμου, όπως αυτοί αποτυπώνονται στο πρώτο άρθρο, είναι η ενίσχυση της διαφάνειας και της δημοσιότητας στον χώρο του έντυπου και του ηλεκτρονικού τύπου, η αναβάθμιση και ο εξορθολογισμός της λειτουργίας των Μητρώων Έντυπου (Μ.Ε.Τ.) και Ηλεκτρονικού Τύπου (Μ.Η.Τ.), και του Υπομητρώου Περιφερειακού και Τοπικού Τύπου, και ο εξορθολογισμός της κατανομής και της αμοιβής των καταχωρίσεων των δημοσιεύσεων του Δημοσίου.
Κατά τη διάρκεια της συζήτησης του σχεδίου νόμου, στην αιχμή των παρεμβάσεων, βρίσκονται τα θέματα της ελευθερίας και ανεξαρτησίας του Τύπου και η λειτουργία του κράτους δικαίου. Στο πλαίσιο της συζήτησης, η αντιπολίτευση έθεσε επίσης το ζήτημα της κατανομής της κρατικής διαφήμισης και επισήμανε ότι δεν τηρούνται τα προβλεπόμενα από τους κρατικούς φορείς, με ορατό το ενδεχόμενο για την περαιτέρω συρρίκνωση του περιφερειακού Τύπου.
Ο εισηγητής της Νέας Δημοκρατίας Δημήτρης Μαρκόπουλος, αναφερόμενος στο ζήτημα της ελευθερίας των ΜΜΕ, είπε ότι στο όνομα της ελευθεροτυπίας έχουν χυθεί τόνοι από μελάνι, έχουν δοθεί μεγάλες μάχες και έχουν χυθεί και κροκοδείλια δάκρυα. «Πολιτικές δυνάμεις που επίμονα υπερασπίζονταν το κρατικό μονοπώλιο των ΜΜΕ, που είχαν βάλει μια σειρά από φραγμούς στην προσπάθεια της κυβέρνησης Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, στις αρχές της 10ετίας του ’90, έχουν σήμερα αναλάβει ρόλο τιμητή και υπερασπιστή της ελευθεροτυπίας, της ελευθερίας των ΜΜΕ. Πολιτικές δυνάμεις που δημιούργησαν κίτρινο Τύπο, για να σπιλώσουν την τιμή και την υπόληψη των αντιπάλων τους, επιδιώκουν να δώσουν μαθήματα ελευθεροτυπίας. Κόμματα με ιδιοκτησία σε ΜΜΕ που έχουν απλήρωτους δημοσιογράφους και τα οποία δεν δύνανται να δώσουν λύσεις στα δικά τους μιντιακά προβλήματα έρχονται και κομίζουν τις απόψεις τους. Κόμμα το οποίο κατηγορείται ότι δεν έχει καταβάλει τα δεδουλευμένα σε συνεργάτιδά του, κουνάει το δάχτυλο. Κόμματα τα οποία είχαν στρατιές από τρολς μέσα στο Μέγαρο Μαξίμου πληρωμένων αναρτήσεων και εντολών συλλήψεων δημοσιογράφων, αυτά τα κόμματα έρχονται και καταθέτουν τις απόψεις τους», είπε ο εισηγητής της ΝΔ. Ο κ. Μαρκόπουλος είπε ότι η μόνη συνεπής δύναμη προώθησης των αλλαγών και των αναγκαίων τομών στα ΜΜΕ, είναι η Νέα Δημοκρατία. Ο βουλευτής της ΝΔ στάθηκε ιδίως στη διάταξη για τα ενυπόγραφα άρθρα, σημειώνοντας ότι συνιστά τομή για την προστασία του δημοσιογραφικού επαγγέλματος, «για να ξέρουμε ποιος γράφει τι», όπως χαρακτηριστκά ανέφερε.
«Δεν μπορούμε να συζητήσουμε για διαφάνεια στον Τύπο, αγνοώντας το θεσμικό και πολιτικό περιβάλλον που έχει διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια στην πατρίδα μας. Η περίοδος των τελευταίων ετών καταγράφεται ως μια από τις πιο ανησυχητικές, ως προς την ελευθερία του Τύπου, στη χώρα μας αλλά και ως προς την υποβάθμιση των δημοκρατικών εγγυήσεων», είπε ο εισηγητής του ΠΑΣΟΚ Δημήτρης Μπιάγκης και τόνισε ότι η Ελλάδα βρίσκεται σταθερά στις τελευταίες θέσεις της ΕΕ, ως προς την ελευθερία του Τύπου. Το αρνητικό αυτό περιβάλλον, είπε ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ, έχει επιβαρυνθεί με μια σειρά πολιτικών και θεσμικών σκανδάλων, όπως «η υπόθεση των παρακολούθησεων δημοσιογράφων και πολιτικών, από την ΕΥΠ και το Predator», όπως «το σκάνδαλο της λίστας Πέτσα, με εκατομμύρια ευρώ να κατανέμονται χωρίς διαφάνεια και χωρίς αντικειμενικά κριτήρια», όπως και η υπόθεση της «Ομάδας Αλήθειας» η οποία «ανέδειξε τις σκοτεινές διαδρομές ανάμεσα σε κομματικούς μηχανισμούς και χρηματοδοτήσεις προπαγάνδας, με αδιαφανή μισθολόγια και ανάθεση έργων μέσω παράλληλων δικτύων». Το ΠΑΣΟΚ χαρακτηρίζει το νομοσχέδιο «άλλη μια χαμένη ευκαιρία» και δηλώνει ότι δεν μπορεί να σταθεί θετικά, όμως θα υπερψηφίσει επιμέρους διατάξεις που κρίνει ότι κινούνται σε θετική κατεύθυνση.
Στην Ελλάδα, στα ΜΜΕ «δεν τα μαθαίνουμε πάντα όλα», «ακούμε συγκεκριμένες φωνές και απόψεις αλλά δεν τις ακούμε όλες», γιατί «η αλήθεια δεν είναι πάντα κατάλληλη για όλους» και γι΄αυτό η κυβέρνηση κάνει ό,τι μπορεί για να μην ακούγονται οι αλήθειες, είπε η ειδική αγορήτρια του ΣΥΡΙΖΑ Πόπη Τσαπανίδου και κατήγγειλε ότι τα σοβαρά προβλήματα, όπως οι τιμές στην αγορά, το στεγαστικό, περνούν στα… ψιλά. «Η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το κράτος δικαίου κατατάσσει τη χώρα μας μεταξύ των πιο αδύναμων κρίκων, όσον αφορά την ελευθερία των ΜΜΕ και οι αιτίες αυτής της κατάστασης είναι γνωστές. Είναι ο τρόπος κατανομής της κρατικής διαφήμισης, είναι η επιλεκτική μεταχείριση από την κυβέρνηση, είναι η φίμωση της κριτικής και η αποδυνάμωση των ανεξάρτητων φωνών. Το βεβαιώνει και ο Παγκόσμιος δείκτης ελευθερίας του Τύπου που κατατάσσει την Ελλάδα στην 89η θέση σε σύνολο 180 χωρών. Τέταρτη χρονιά παραμένουμε ουραγοί της Ευρώπης», είπε η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ και σημείωσε ότι «το φως της ενημέρωσης θαμπώνει από σκιές, ιδιοκτησιακής συγκέντρωσης, κυβερνητικών πιέσεων και μιας βαθιάς δυσπιστίας από τους πολίτες, που επιβεβαιώνουν και οι δημοσκοπήσεις». Ο ΣΥΡΙΖΑ θεωρεί ότι το νομοσχέδιο δεν συνιστά μεταρρύθμιση, δεν υπηρετεί τη διαφάνεια και τον πλουραλισμό.
Ο ειδικός αγορητής του ΚΚΕ Ιωάννης Δελής είπε ότι αν κάτι διευκολύνεται, και με αυτό το νομοσχέδιο, δεν είναι η δημοσιότητα και η διαφάνεια, αλλά η τάση για τη συγκέντρωση του Τύπου, έντυπου και ηλεκτρονικού, σε λίγα χέρια. «Όλες αυτές οι ρυθμίσεις έχουν στόχο σαφή: την προώθηση ριζικών μεταβολών στο χώρο του Τύπου και των ΜΜΕ, με κριτήριο τους επιχειρηματικούς και πολιτικούς ανταγωνισμούς, υπέρ των μεγάλων, πάντα, συγκροτημάτων, για τη συγκέντρωση της αγοράς του Τύπου σε λίγα χέρια, με τις συνέπειες φυσικά, να βαραίνουν τους εργαζόμενους και τις μικρομεσαίες επχειρήσεις και να αποβαίνουν σε βάρος της ενημέρωσης, σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο», είπε ο βουλευτής του ΚΚΕ και σημείωσε ότι ήδη, εξαιτίας αυτής της κατάστασης, αρκετές εφημερίδες έχουν βάλει λουκέτο και σε 15 χρόνια λειτουργίας, οι εφημερίδες μειώθηκαν κατά 30%, όπως είπε και η Ένωση Ιδιοκτητών Επαρχιακού Τύπου. Το ΚΚΕ έχει ξεκαθαρίσει ότι θα καταψηφίσει το νομοσχέδιο.
Ο ειδικός αγορητής της Ελληνικής Λύσης Βασίλης Γραμμένος είπε ότι η πολιτεία εδώ και τρεις δεκαετίες νομοθετεί «στα χαρτιά» για τη στήριξη του περιφερειακού Τύπου και το μόνο σταθερό είναι η καταστρατήγηση των διατάξεων για την κατανομή της κρατικής διαφήμισης, αφού ο περιφερειακός Τύπος αγνοείται επιδεικτικά από τους κρατικούς φορείς. «Ποιος ελέγχει που πηγαίνει η κρατική διαφήμιση; Το πλαίσιο υπάρχει αλλά είναι γράμμα κενό», είπε ο ειδικός αγορητής της Ελληνικής Λύσης και σημείωσε: «Το 2009 είχαμε 137 ημερήσιες περιφερειακές εφημερίδες. Σήμερα είμαστε στις 94. Γνωρίζετε ότι σε 10 νομούς δεν υπάρχει καμία απολύτως κυκλοφορία τοπικής εφημερίδας; Σε άλλους 17 νομούς της χώρας, μόνο μια. Δεν μιλάμε λοιπόν για παρακμή, αλλά για αφανισμό του τοπικού Τύπου», είπε ο βουλευτής και κάλεσε την κυβέρνηση να αναλογιστεί ότι ο Περιφερειακός Τύπος είναι πυλώνας της δημοκρατίας και να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων. Η Ελληνική Λύση θα δηλώσει «παρών» στο νομοσχέδιο.
Ο ειδικός αγορητής της Νέας Αριστεράς Δημήτρης Τζανακόπουλος ανέφερε ότι χθες γράφτηκε άλλη μια σελίδα «συγκάλυψης» του εγκλήματος των Τεμπών και ότι η χθεσινή απόφαση της Βουλής οδηγεί στο κλείσιμο της υπόθεσης. Ο βουλευτής κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι εδώ και έξι χρόνια, έχει μετατραπεί σε μηχανή σκανδάλων και παραβιάσεων, που αφορούν την κρατική λειτουργία σε όλες τις πτυχές. «Η υπόθεση των παρακολουθήσεων δεν ήταν απλώς ένα σκάνδαλο που αφορούσε κρατικές λειτουργίες. Αφορούσε σε πολύ μεγάλο βαθμό και ξεκίνησε από πρωτοβουλίες έρευνας που πήραν δημοσιογράφοι», είπε ο κ. Τζανακόπουλος και σημείωσε ότι ο δημοσιογράφος Θανάσης Κουκάκης έκανε έρευνα για οικονομικά σκάνδαλα που ενέπλεκαν και κυβερνητικά στελέχη. Αλλά και για την υπόθεση της «Ομάδας Αλήθειας», ο ειδικός αγορητής της Νέας Αριστεράς, μίλησε για «συγκοινωνούντα δοχεία» του κομματικού μηχανισμού της ΝΔ με εταιρείες και για «τριγωνικές σχέσεις». Στο κλίμα αυτό, ο κ. Τζανακόπουλος χαρακτήρισε τον κυβερνητικό εκπρόσωπο «πρωταγωνιστή διαρκών επιθέσεων σε βάρος ξένων μέσων ενημέρωσης που προχωρούν σε αποκαλύψεις» και ότι οποτεδήποτε κάποιο ΜΜΕ κάνει αποκαλύψεις ή κάποιος ευρωβουλευτής παίρνει πρωτοβουλία για να αναδείξει αυτά τα θέματα, η μόνιμη επωδός της κυβέρνησης είναι ότι αυτά συνιστούν συκοφαντία σε βάρος της χώρας, αλλά αυτό είναι μια πρακτική «πρωτοφασιστικών καθεστώτων». Η Νέα Αριστερά έχει δηλώσει ότι θα καταψηφίσει το νομοσχέδιο.
«Δεν είναι τυχαίο ότι η χώρα μας το 2025 βρέθηκε στη 89η θέση παγκοσμίως, παραμένοντας τελευταία στις χώρες της ΕΕ. Το ζήτημα της ελευθερίας του Τύπου εκφράζει και την ποιότητα της δημοκρατίας σε μια χώρα. Μπορεί ο Παγκόσμιος Δείκτης δημοκρατίας να δείχνει ότι η Ελλάδα ανήκει στις 25 χώρες αλλά είναι τελευταία από αυτές και από πέρυσι μέχρι φέτος έπεσε και πέντε θέσεις στην κατάταξη», σημείωσε ο ειδικός αγορητής της «Νίκης» Γιώργος Ρούντας. Ο βουλευτής σχολίασε παράλληλα ότι στη χθεσινή συζήτηση στη Βουλή, ακούστηκε η φωνή της ελληνικής κοινωνίας, αλλά η κυβέρνηση και κάποιοι άλλοι αποφάσισαν να κλείσουν τα αυτιά τους. Η «Νίκη» θα καταψηφίσει το νομοσχέδιο.
«Έχετε ως κυβέρνηση υιοθετήσει ένα άτυπο ανομολόγητο συμβόλαιο με την 4η εξουσία και τα ΜΜΕ που θέλετε να ελέγχετε, ώστε να επικουρούν το έργο της διαμόρφωσης όρων κοινωνικής συναίνεσης στη βάση τριγωνικών σχέσεων ανοχής και διαπλοκής», κατήγγειλε η ειδική αγορήτρια της Πλεύσης Ελευθερίας Ελένη Καραγεωργοπούλου και κατηγόρησε την κυβέρνηση, ότι με μια σειρά μεθοδεύσεων, περιορίζει την ελευθερία του Τύπου, παρεμποδίζει την αποκάλυψη στοιχείων για υποθέσεις «σκανδάλων», εμποδίζει την απόδοση ευθυνών, παρεμποδίζει έρευνες.
Mε το νομοσχέδιο μεταξύ άλλων,
-στην έννοια του ηλεκτρονικού Τύπου περιλαμβάνονται και τα podcasts,
-ορίζονται εκ νέου οι προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούν σωρευτικά οι επιχειρήσεις έντυπου τύπου για την εγγραφή, επανεγγραφή και ανανέωση της εγγραφής τους στο Μητρώο Έντυπου Τύπου (Μ.Ε.Τ.), και στο Μητρώο Ηλεκτρονικού Τύπου (ΜΗΤ) κατόπιν υποβολής σχετικής αίτησης.
-Προβλέπεται η διαγραφή περιφερειακής ή τοπικής εφημερίδας από το Υπομητρώο Περιφερειακού και Τοπικού Τύπου του ν. 3548/2007, σε περίπτωση μη ανανέωσης της εγγραφής ή της διαγραφής της από το Μητρώο Έντυπου Τύπου (Μ.Ε.Τ.) και ρυθμίζονται εκ νέου ζητήματα σχετικά με την εγκατάσταση οργανωμένου γραφείου, το οποίο πρέπει να διαθέτει η επιχείρηση στην Ελλάδα.
-θεσπίζεται η υποχρέωση να περιέχονται ενυπόγραφα άρθρα δημοσιογράφων στα έντυπα, καθώς και η υποχρέωση των ενδιαφερόμενων επιχειρήσεων για την εγγραφή, την επανεγγραφή και την ανανέωση της εγγραφής τους στο Μητρώο, να υποβάλλουν παραστατικά εκτύπωσης του εντύπου ανάλογα με την περιοδικότητά του (τροποποίηση του άρθρου 4 του ν. 5005/2022).
-καθορίζονται οι προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούν σωρευτικά επιχειρήσεις ηλεκτρονικού τύπου οι οποίες δεν αποτελούν ιστοσελίδες, ιστοτόπους και ιστολόγια, αλλά εκδόσεις οι οποίες κυκλοφορούν ή διακινούνται αποκλειστικά σε ηλεκτρονική μορφή, με ή χωρίς αντάλλαγμα (όπως ηλεκτρονικές εφημερίδες που διακινούνται μέσω μηνύματος ηλεκτρονικού ταχυδρομείου), προκειμένου να καταστεί εφικτή η εγγραφή τους στο Μ.Η.Τ .
-ρυθμίζονται ζητήματα που αφορούν τη διενέργεια ελέγχων από τη Γ.Γ.Ε.Ε., προκειμένου να διαπιστωθεί αν επιχειρήσεις εγγεγραμμένες στα Μητρώα έντυπου και ηλεκτρονικού τύπου πληρούν τις προϋποθέσεις εγγραφής στο αντίστοιχο Μητρώο. Μεταξύ άλλων, προβλέπεται η διενέργεια, ετησίως, αυτοματοποιημένων επιτόπιων ελέγχων σε ποσοστό 5% των εγγεγραμμένων στα Μητρώα.
-καταργείται διάταξη του άρθρου 24 του ν. 5005/2022, η οποία απαιτούσε τη δημοσιότητα των στοιχείων κυκλοφορίας, στα Μητρώα, για τον έντυπο τύπο και των στοιχείων απήχησης και επισκεψιμότητας για τον ηλεκτρονικό τύπο.
-επιτρέπεται η δικτύωση μεταξύ ραδιοφωνικών σταθμών διαφορετικών περιοχών για πέντε (5) ώρες ημερησίως υπό προϋποθέσεις. Επίσης, απαγορεύεται στους τοπικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς να αναμεταδίδουν το πρόγραμμα άλλου, ελληνικού ή ξένου σταθμού, εκτός από σύντομες ελληνόγλωσσες ενημερωτικές εκπομπές.
-προβλέπεται ότι, με απόφαση του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, ανακαλούνται οι άδειες λειτουργίας ραδιοφωνικών σταθμών πολιτικών κομμάτων που εκπροσωπούνται στη Βουλή, εφόσον παύσει η εκπροσώπησή τους.
