Το ελληνικό κληρονομικό δίκαιο εισέρχεται σε φάση σημαντικών αλλαγών, με στόχο την προστασία των συζύγων, τη μείωση των «κληρονομικών αδιεξόδων» και την εισαγωγή νέων θεσμών. Η ειδική επιτροπή υπό τον καθηγητή Απόστολο Γεωργιάδη αναμένεται να παραδώσει την τελική πρόταση στο υπουργείο Δικαιοσύνης τον Σεπτέμβριο, ανοίγοντας τον δρόμο για αναθεώρηση πολλών παραδοσιακών ρυθμίσεων.
Το πρόβλημα των χρεών της κληρονομιάς
Ένα από τα πιο ακανθώδη ζητήματα αφορά τα χρέη που «κληρονομεί» ο διάδοχος. Σήμερα, όποιος αποδέχεται την κληρονομιά ευθύνεται με ολόκληρη την προσωπική του περιουσία για τις υποχρεώσεις του θανόντος. Στο τραπέζι βρίσκεται η πρόταση να παραμένει η κληρονομιά «ξεχωριστή περιουσία», ώστε τα χρέη να εξοφλούνται αποκλειστικά από αυτήν. Ωστόσο, ορισμένα μέλη της επιτροπής εκφράζουν ανησυχία ότι έτσι μπορεί να αδικηθούν δανειστές και τράπεζες.
Σύζυγοι: αυξημένο μερίδιο στην κληρονομιά
Η πιο σημαντική αλλαγή αφορά την εξ αδιαθέτου διαδοχή, δηλαδή την κληρονομιά όταν δεν υπάρχει διαθήκη. Σύμφωνα με την πρόταση:
-
Ο/Η σύζυγος λαμβάνει το 1/3 της κληρονομιάς αντί για το 25% που ισχύει σήμερα.
-
Τα παιδιά διατηρούν τα υπόλοιπα 2/3.
-
Αν δεν υπάρχουν παιδιά, το ποσοστό του συζύγου παραμένει στο 50%.
Οι σύντροφοι εκτός γάμου ή συμφώνου συμβίωσης δεν κληρονομούν χωρίς διαθήκη, αλλά αποκτούν δικαίωμα παραμονής στην κατοικία του θανόντος για περιορισμένο χρονικό διάστημα (π.χ. τρία χρόνια).
Κληρονομικές συμβάσεις: ο νέος θεσμός
Για πρώτη φορά, προτείνεται η εισαγωγή κληρονομικών συμβάσεων, όπου ο διαθέτης μπορεί εν ζωή να συμφωνεί με τους μελλοντικούς κληρονόμους για τη διανομή της περιουσίας.
-
Οι συμβάσεις θα είναι δεσμευτικές, με δυνατότητα ανάκλησης σε ειδικές περιπτώσεις (π.χ. αδίκημα από κληρονόμο).
-
Στόχος είναι η πρόληψη διαφορών και η σαφής ρύθμιση της περιουσίας πριν από το θάνατο.
Αλλαγές στη νόμιμη μοίρα
Η νέα πρόταση φέρνει δραστικές αλλαγές στον θεσμό της νόμιμης μοίρας:
-
Ο αποκλεισμένος κληρονόμος δεν θα έχει πλέον μερίδιο σε ακίνητα ή κινητά αντικείμενα.
-
Θα δικαιούται αποζημίωση σε χρήμα, αποφεύγοντας τον κατακερματισμό της περιουσίας σε μικρά ποσοστά.
-
Η αλλαγή ενισχύει την ελευθερία του διαθέτη και εναρμονίζει το ελληνικό δίκαιο με ευρωπαϊκά πρότυπα.
Διπλό όφελος
Νομικοί κύκλοι επισημαίνουν ότι οι προτεινόμενες αλλαγές προσφέρουν διπλό όφελος:
-
Περιορίζουν τα κληρονομικά αδιέξοδα και την πολυδιάσπαση της περιουσίας.
-
Ενισχύουν την ατομική ελευθερία διάθεσης, δημιουργώντας ένα πιο σύγχρονο και ευέλικτο νομικό πλαίσιο.
