Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press
του Δημήτρη Καμπουράκη
Όποτε οι δύο λαοί συζητούν για τον στρατό τους, μοιάζει να συγκρίνουν όχι απλώς όπλα, αλλά ολόκληρα σύμπαντα. Ο Έλληνας θεωρεί ότι με μερικά Ραφάλ και κάτι Belharra «έδεσε το γλυκό» και το Αιγαίο έγινε κλειστή θάλασσα. Ο Τούρκος, από την άλλη, κοιτάζει τα Bayraktar του να πετούν πάνω από την Καραμπάχ και πιστεύει ότι θα γονατίσει τον μισό πλανητικό στρατό με drone και βιντεάκια στο YouTube.
Η αλήθεια –όπως πάντα– βρίσκεται κάπου στη μέση, και σίγουρα είναι πιο σύνθετη.
Οι αριθμοί δεν λένε όλη την ιστορία
Η Τουρκία έχει στρατό-γίγαντα. Πάνω από 440.000 εν ενεργεία στρατιώτες, τεράστιο σώμα εφέδρων που αγγίζει τα 380.000 άτομα, και στρατολογική βάση δεκαπλάσια της ελληνικής. Στην άλλη πλευρά, η Ελλάδα διατηρεί γύρω στις 107.000 εν ενεργεία δυνάμεις, με μικρότερη δεξαμενή επιστράτευσης. Στην απλή αριθμητική, η Τουρκία μας «καταπίνει».
Αλλά ο πόλεμος δεν είναι σούμα στρατιωτών. Είναι τεχνολογία, εκπαίδευση, πειθαρχία και –το πιο σημαντικό– μέτωπα. Εκεί η Τουρκία κουβαλάει βαρίδια. Έχει στρατό σε Συρία, Ιράκ, Καύκασο, στέλνει ναυτικές δυνάμεις στη Λιβύη και ονειρεύεται «Γαλάζιες Πατρίδες». Το αποτέλεσμα; Ο εχθρός δεν είναι μόνο η Ελλάδα. Ενώ εμείς στην Αθήνα ξέρουμε καλά ότι το βασικό πρόβλημα είναι μόνο ένα, η Άγκυρα.
Τουρκική αυτάρκεια και ελληνική εισαγωγολαγνεία
Η Τουρκία έχει επενδύσει σοβαρά στη δική της αμυντική βιομηχανία. Από τα άρματα Altay (που όμως ακόμα δεν κυκλοφόρησαν όπως είχαν τάξει), μέχρι τα πλοία MILGEM και τα γνωστά Bayraktar TB2, έχει κάνει βήματα. Δεν είναι όλα πετυχημένα, πολλές φορές το τουρκικό προϊόν είναι περισσότερο για εσωτερική κατανάλωση, αλλά η κατεύθυνση υπάρχει. Το σύνθημα «δικά μας όπλα, δική μας δύναμη» δίνει πόντους σε μια κοινωνία που λατρεύει τα εθνικά αφηγήματα.
Η Ελλάδα, αντιθέτως, συνεχίζει τη γνωστή παράδοση. «Να ψωνίσουμε από τους καλούς». Από τη Γαλλία πήραμε τα Rafale, από την Αμερική έρχονται F-35, από τους Ιταλούς οι FREEMM, από τους Γερμανούς τα άρματα μάχης Leopard.
Δεν φτιάχνουμε τίποτα δικό μας (ούτε καν σφαίρες δεν καταφέρνουμε να παράγουμε σε επαρκή ποσότητα), αλλά εξοπλιζόμαστε με ό,τι καλύτερο μπορεί να αγοράσει το ευρώ μας. Το ερώτημα είναι αν η ποιοτική υπεροχή ισοφαρίζει την ποσοτική υστέρηση. Μέχρι στιγμής, στο Αιγαίο ισοφαρίζει. Κι αυτό αρκεί.
Η Τουρκία έχει να φυλάξει χιλιάδες χιλιόμετρα συνόρων. Συρία, Ιράκ, Ιράν, Βουλγαρία, Αρμενία, Γεωργία, συν την τεράστια ακτογραμμή. Και βέβαια, Κύπρο. Η Ελλάδα αντίθετα έχει ουσιαστικά δύο μέτωπα: Έβρο και Αιγαίο. Αυτό το «μονομέτωπο» είναι κρυφή ευλογία. Στρατός συγκεντρωμένος, δυνάμεις προσανατολισμένες αποκλειστικά στον πιθανό εχθρό. Η Άγκυρα, όσο κι αν φωνάζει, ξέρει ότι ένας ελληνοτουρκικός πόλεμος θα την άφηνε γυμνή αλλού.
Η δύναμη της αεροπορίας
Εδώ η αντιπαράθεση είναι πιο εντυπωσιακή. Η Τουρκία διαθέτει γύρω στα 240 μαχητικά F-16, παλαιότερης γενιάς, τα περισσότερα από τα οποία πλησιάζουν στο τέλος του κύκλου ζωής τους. Η Ελλάδα έχει αυτή τη στιγμή περίπου 150 μαχητικά F-16 (αναβαθμισμένα τα περισσότερα σε επίπεδο Viper), 24 Rafale και μελλοντικά 20+ F-35. Αν βάλουμε κάτω την ποιότητα, η ΠΑ αποκτά σαφές πλεονέκτημα. Το Rafale ήδη «κλειδώνει» στόχους πριν το τουρκικό αεροσκάφος καταλάβει ότι δέχεται επίθεση. Το F-35 θα ανεβάσει κι άλλο τη διαφορά.
Η θάλασσα και τα νησιά
Στο ναυτικό, η Τουρκία έχει περίπου 12 υποβρύχια, 16 φρεγάτες και αρκετές κορβέτες MILGEM. Η Ελλάδα διαθέτει 11 υποβρύχια (τα νεότερα Type-214 θεωρούνται «φονικά» στο Αιγαίο), 13 φρεγάτες και περιμένει τις 3 υπερσύγχρονες Belharra από τη Γαλλία, συν άλλες 4 από την Ιταλία μέσα σε τρία χρόνια. Στο χαρτί η Τουρκία φαίνεται να έχει προβάδισμα αριθμών, αλλά στο στενό περιβάλλον του Αιγαίου τα ελληνικά υποβρύχια δίνουν τρομακτικό πλεονέκτημα. Όπως παραδέχονται ξένοι αναλυτές, «αν ανοίξει πόλεμος, οι μισές τουρκικές φρεγάτες θα βυθιστούν πριν καταλάβουν τι έγινε».
Το ΝΑΤΟ και οι «σύμμαχοι»
Και οι δύο χώρες είναι στο ΝΑΤΟ. Αυτό από μόνο του φαντάζει σαν ανέκδοτο. Ο ίδιος «σύμμαχος» που υποτίθεται θα μας υπερασπίσει, θα πρέπει να επιλέξει ποιανού το στρατό θα σταματήσει. Στην πράξη, βέβαια, το ΝΑΤΟ δεν πρόκειται να εμπλακεί σε ελληνοτουρκικό επεισόδιο, απλώς θα ζητάει «αυτοσυγκράτηση». Εκεί μπαίνει η πραγματική ισορροπία. Η Ελλάδα είναι σταθερά δυτικόφιλη, η Τουρκία είναι «ούτε με τον διάβολο ούτε με τον παπά» ή «και με τον διάβολο και με τον παπά». Πότε με τους Ρώσους, πότε με τους Αμερικάνους, πότε μόνη της. Αυτό μας δίνει διπλωματικό προβάδισμα. Όταν αγοράζουμε γαλλικά Rafale ή αμερικανικά F-35, δεν αγοράζουμε μόνο όπλα. Αγοράζουμε και πολιτική στήριξη. Όταν ασκούμε προσεκτική και ανεπαισθήτως φιλική προς το Ισραήλ πολιτική στο Μεσανατολικό, «αγοράζουμε» αντιαεροπορική και αντιβαλλιστική τεχνογνωσία από τους καλύτερους. Από τους Ισραηλινούς.
Η πολιτική διάσταση
Η στρατιωτική ισχύς ποτέ δεν είναι μόνο στρατιωτική. Ο Ερντογάν χρειάζεται συνεχώς «μάχες» για να κρατάει το κοινό του σε εγρήγορση. Άλλοτε στέλνει πλοία στην Ανατολική Μεσόγειο, άλλοτε απειλεί με πόλεμο στο Αιγαίο, άλλοτε δείχνει βίντεο με drones. Είναι το δόγμα του. Να φαίνεται ότι η Τουρκία «κυριαρχεί». Η Ελλάδα, από την άλλη, κινείται πιο αθόρυβα. Δεν χρειάζεται να αποδείξει κάτι σε κανέναν, χρειάζεται μόνο να είναι έτοιμη. Το πολιτικό μας χαρτί είναι η αξιοπιστία, κανείς δεν αμφισβητεί ότι, αν ξεπεραστούν οι διπλωματικές γραμμές, θα απαντήσουμε στρατιωτικά. Επειδή μπορούμε. Και η απάντηση θα πονέσει.
Ποιος κερδίζει τελικά;
Η απάντηση είναι «μάλλον κανείς». Η Τουρκία έχει τους αριθμούς και μια βιομηχανία που προσπαθεί να σταθεί. Η Ελλάδα έχει την ποιότητα και τη γεωγραφία. Και οι δύο έχουν πολιτικά αφηγήματα που χρειάζονται «τον άλλον» για να σταθούν. Χωρίς «εχθρό» απέναντι, δεν θα υπήρχε λόγος για εξοπλισμούς, για ρητορικές κορώνες, για εθνικούς μύθους. Στο τέλος της ημέρας, η ισορροπία είναι περισσότερο ψυχολογική παρά στρατιωτική. Ο καθένας πιστεύει ότι είναι έτοιμος, κι αυτό από μόνο του κρατάει το status quo.
Το χιούμορ της Ιστορίας
Είναι ειρωνεία να βλέπεις δύο λαούς που θα μπορούσαν να βγάλουν λεφτά από τον τουρισμό, το εμπόριο, τη θάλασσα, να σπαταλούν δισεκατομμύρια σε όπλα για να κοιτάζονται με το δάχτυλο στη σκανδάλη. Οι Τούρκοι παράγουν όπλα αλλά ανοίγουν μέτωπα παντού. Οι Έλληνες αγοράζουν όπλα αλλά ανοίγουν καφενέδες στην παραλία. Κι όμως, παρά τον παραλογισμό, η ισορροπία κρατάει. Ίσως γιατί στο τέλος, και οι δύο ξέρουν ότι ένας πραγματικός πόλεμος θα ήταν καταστροφικός για όλους.
Το Αιγαίο, αντί να είναι πεδίο μάχης, παραμένει πεδίο απειλών, δηλώσεων και φραπέδων. Και όσο συνεχίζεται αυτό, μπορούμε να πούμε ότι –με τον πιο παράξενο τρόπο– η ισορροπία του τρόμου δουλεύει.
