Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press
του Δημ. Γιαννακόπουλου
Την εισαγωγή ενός νέου μοντέλου στις δύο πρώτες βαθμίδες της εκπαίδευσης παρουσιάζει η UNESCO στη νέα της έκθεση για το 2025 προτείνοντας ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο το οποίο εστιάζει «στην κλιματική αλλαγή, τις κοινωνικές ανισότητες, τις τεχνολογικές μεταβολές και στη δημοκρατική οπισθοδρόμηση». Μπορεί οι αναφορές να είναι γενικές ωστόσο προϊδεάζουν ριζοσπαστικές αλλαγές στο εκπαιδευτικό μοντέλο όπως συνέβη πολλές φορές στο παρελθόν μόνο που τώρα, οι μεταβολές δεν αφορούν επιμέρους ζητήματα αλλά την ουσία της μεταδιδόμενης γνώσης και τους τρόπους μετάδοσης της.
Οι συνοπτικές προτάσεις είναι:
1) Η παιδαγωγική πρέπει να οργανώνεται με βάση τις αρχές συνεργασίας, σύμπραξης, αλληλεγγύης. Να ενθαρρύνει τις πνευματικές, κοινωνικές και ηθικές ικανότητες των μαθητών να εργαστούν μαζί και να μεταμορφώσουν τον κόσμο, με ενσυναίσθηση και συμπόνια. Να εγκαταλείψουν τη μεροληψία, την προκατάληψη, το διχασμό. Η αξιολόγηση πρέπει να αντικατοπτρίζει αυτούς τους παιδαγωγικούς στόχους, προωθώντας την ουσιαστική ανάπτυξη και μάθηση για όλους τους μαθητές.
2) Τα προγράμματα σπουδών πρέπει να δίνουν έμφαση στην οικολογική, διαπολιτισμική και διεπιστημονική μάθηση, υποστηρίζοντας τους μαθητές να έχουν πρόσβαση στη γνώση και να παράγουν γνώση. Να αναπτύσσουν τις ικανότητές τους να κρίνουν και να εφαρμόζουν τις γνώσεις. Τα προγράμματα να διαπνέονται από μια οικολογική κατανόηση της ανθρωπότητας που επανισορροπεί τον τρόπο με τον οποίο σχετιζόμαστε με τη Γη, ως ζωντανό πλανήτη και μοναδικό μας σπίτι. Η εξάπλωση της παραπληροφόρησης πρέπει να αντιμετωπίζεται με επιστημονική, ψηφιακή, ανθρωπιστική παιδεία που αναπτύσσει την ικανότητα των ανθρώπων να διακρίνουν τα ψέματα από την αλήθεια. Το περιεχόμενο της εκπαίδευσης, οι μέθοδοι, η πολιτική, να προωθούν την “ενεργότητα” του πολίτη και τη δημοκρατική συμμετοχή.
Διδασκαλία
Όσον αφορά στη διδασκαλία, «θα πρέπει να έχει τη μορφή συλλογικής προσπάθειας (με περισσότερο επαγγελματισμό) όπου οι εκπαιδευτικοί αναγνωρίζονται για το έργο τους ως παραγωγοί γνώσης και ως βασικά πρόσωπα στην εκπαίδευση και στον κοινωνικό μετασχηματισμό. Η συνεργασία και η ομαδική εργασία πρέπει να χαρακτηρίζουν το έργο των εκπαιδευτικών. Ο προβληματισμός, η έρευνα, η δημιουργία γνώσης και οι νέες παιδαγωγικές πρακτικές να γίνουν αναπόσπαστο μέρος της διδασκαλίας. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να υποστηριχθεί η αυτονομία και η ελευθερία τους αλλά και να συμμετέχουν πλήρως στον δημόσιο διάλογο και στον διάλογο για το μέλλον της εκπαίδευσης».
Σχολεία
Τέλος για τα σχολεία «πρέπει να διαφυλάσσονται ως εκπαιδευτικοί χώροι ένταξης, ισότητας, ατομικής και συλλογικής ευημερίας, την οποία και υποστηρίζουν. Να επανασχεδιάζονται για να προωθούν καλύτερα τον μετασχηματισμό του κόσμου προς ένα πιο δίκαιο, ισότιμο και βιώσιμο μέλλον. Τα σχολεία να είναι χώροι που συγκεντρώνουν διαφορετικές ομάδες ανθρώπων και τους εκθέτουν σε προκλήσεις και δυνατότητες, μη διαθέσιμες αλλού. Σχολικές αρχιτεκτονικές, χώροι, χρόνοι, χρονοδιαγράμματα, ομάδες μαθητών, πρέπει να επανασχεδιάζονται για να ενθαρρύνουν τα άτομα και να τα επιτρέπουν να συνεργάζονται. Οι ψηφιακές τεχνολογίες να στοχεύουν στην υποστήριξη και όχι στην υποκατάσταση των σχολείων. Το σχολείο πρέπει να διαμορφώσει το μέλλον που φιλοδοξούμε, διασφαλίζοντας τα ανθρώπινα δικαιώματα και αποτελώντας υπόδειγμα βιωσιμότητας και μηδενικού περιβαλλοντικού αποτυπώματος».
Μεταποίηση
Ταυτόχρονα οι ειδικοί διατυπώνουν προτάσεις για τους νέους, που αποτελούν τον μελλοντικό πυρήνα του εργατικού δυναμικού. Σε αυτό το τοπίο, η μεταποίηση, ένας κλάδος που για χρόνια θεωρήθηκε «παραδοσιακός» ή ακόμη και παρωχημένος, επανέρχεται στο προσκήνιο ως πεδίο με τεράστιες δυνατότητες ανάπτυξης και καινοτομίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες, όπου η μεταποίηση φαίνεται να γνωρίζει μια νέα «χρυσή εποχή». Οι εκτιμήσεις της Deloitte δείχνουν αύξηση της απασχόλησης στον κλάδο κατά σχεδόν 30% έως το 2033. Αυτή η δυναμική δεν είναι τυχαία. Στηρίζεται σε τεράστιες επενδύσεις στην κατασκευή νέων ή την επέκταση υπαρχουσών βιομηχανικών μονάδων, οι οποίες σχεδόν τριπλασιάστηκαν από το 2020, ξεπερνώντας τα 225 δισεκατομμύρια δολάρια στις αρχές του 2024. Αυτή η επενδυτική έξαρση τροφοδοτείται και από την πολιτική στροφή υπέρ της «επαναβιομηχάνισης» που προωθεί η κυβέρνηση Τραμπ, με στόχο τη μείωση της εξάρτησης από την Ασία και την ενίσχυση της εγχώριας παραγωγικής βάσης.
Στελέχωση
Ωστόσο, το μεγάλο ερώτημα δεν είναι μόνο πόσα εργοστάσια χτίζονται, αλλά ποιοι άνθρωποι θα τα στελεχώσουν. Οι ΗΠΑ προβλέπεται ότι θα χρειαστούν περίπου 3,8 εκατομμύρια εργαζόμενους στη μεταποίηση μέσα στην επόμενη δεκαετία. Από αυτούς, έως και 1,9 εκατομμύρια θέσεις ενδέχεται να παραμείνουν κενές, εάν δεν καλυφθεί το κενό δεξιοτήτων. Το πρόβλημα δεν είναι ποσοτικό, αλλά ποιοτικό. Οι επιχειρήσεις δεν βρίσκουν το ανθρώπινο δυναμικό με τις απαραίτητες γνώσεις, τεχνικές δεξιότητες και προσαρμοστικότητα για να λειτουργήσουν σε ένα περιβάλλον ψηφιοποιημένο, αυτοματοποιημένο και τεχνολογικά σύνθετο.
Επιχειρηματικοί παράγοντες τονίζουν ότι η λύση βρίσκεται στην εκπαίδευση, την τεχνολογική κατάρτιση και την καλλιέργεια ενός σύγχρονου οικοσυστήματος ταλέντου. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν, η επόμενη γενιά βιομηχανικών εργαζομένων δεν θα είναι μόνο χειριστές μηχανών, αλλά και χειριστές δεδομένων, τεχνικοί αυτοματισμού, ειδικοί τεχνητής νοημοσύνης και άλλοι επαγγελματίες που θα συνδυάζουν θεωρητική κατάρτιση με εφαρμοσμένες δεξιότητες.
Ελλάδα
Η ελληνική πραγματικότητα έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά, αλλά πολλές από τις προκλήσεις είναι κοινές. Η σύνδεση της εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας, η ανάπτυξη δεξιοτήτων σε νέους τομείς και η δημιουργία ενός οικοσυστήματος κατάρτισης και αναβάθμισης δεξιοτήτων δεν είναι πλέον πολυτέλεια, αλλά προϋπόθεση για μια σύγχρονη και ανταγωνιστική οικονομία. Το αν θα μπορέσει η Ελλάδα να αξιοποιήσει αυτό το παράθυρο ευκαιρίας, εξαρτάται από τις επιλογές που θα γίνουν σήμερα, από την Πολιτεία, τις επιχειρήσεις, αλλά και από την ίδια τη νέα γενιά.
Η έκθεση της Unesco που κυκλοφορεί για πρώτη φορά στα Ελληνικά υπό την επιστημονική επιμέλεια του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ θα παρουσιαστεί την ερχόμενη Δευτέρα, 13 Οκτωβρίου το πρωί στην Εθνική Πινακοθήκη.
