Σοκ στους Ευρωπαίους προκάλεσαν οι δηλώσεις του αντιπροέδρου των ΗΠΑ Τζέι Ντι Βανς κατά τη διάρκεια της ομιλίας του στη Διάσκεψη του Μονάχου.
Ο Βανς κατηγόρησε την Ευρώπη ότι καταστέλλουν την ελευθερία του λόγου, ότι δεν κάνουν αρκετά για να σταματήσουν την παράνομη μετανάστευση και ότι φοβούνται τους ίδιους τους ψηφοφόρους τους.
Αμφισβήτησε επανειλημμένα αν οι ΗΠΑ και η Ευρώπη έχουν πλέον κοινή ατζέντα, υποστηρίζοντας ότι η πραγματική απειλή για την Ευρώπη δεν προέρχεται από εξωτερικούς παράγοντες όπως η Ρωσία ή η Κίνα, αλλά από την εσωτερική υποχώρηση της ίδιας της Ευρώπης από ορισμένες από τις «πιο θεμελιώδεις αξίες» της.
Μιλώντας στη Διάσκεψη του Μονάχου για την Ασφάλεια, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Τραμπ αναμενόταν να ασχοληθεί με το κρίσιμο ζήτημα του πολέμου στην Ουκρανία και τις διαφορές ασφαλείας μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης. Αντ’ αυτού, προσπέρασε αυτά τα ζητήματα σε μεγάλο βαθμό για να δώσει μια ομιλία σχετικά με την αποτυχία της Ευρώπης να ακούσει τις ανησυχίες των ψηφοφόρων.
Σχετικά με την επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ ο Βανς δήλωσε: «Υπάρχει ένας νέος σερίφης στην πόλη».
«Η δημοκρατία δεν θα επιβιώσει εάν οι ανησυχίες των ανθρώπων της θεωρούνται άκυρες ή ακόμη χειρότερα δεν αξίζουν να ληφθούν υπόψη» είπε.
Τα αιχμηρά του σχόλια απέσπασαν επαίνους από τη ρωσική κρατική τηλεόραση. Σηματοδότησαν την εμβάθυνση του διατλαντικού χάσματος πέρα από τις διαφορετικές αντιλήψεις για τη Ρωσία, σε μια ακόμη βαθύτερη κοινωνική ρήξη σχετικά με τις αξίες και τη φύση της δημοκρατίας.
Οι δηλώσεις του Τζέι Ντι Βανς:
«Εάν φοβάστε τις φωνές, τις απόψεις και τη συνείδηση που καθοδηγούν τον ίδιο σας το λαό… Εάν τρέχετε με τον φόβο των ίδιων σας των ψηφοφόρων, δεν υπάρχει τίποτα που μπορεί να κάνει η Αμερική για εσάς, ούτε και εσείς μπορείτε να κάνετε κάτι για τον αμερικανικό λαό».
Κατηγορώντας τους Ευρωπαίους πολιτικούς και τους διοργανωτές της Διάσκεψης του Μονάχου για την Ασφάλεια ότι αρνούνται να αντιμετωπίσουν θέματα όπως το μεταναστευτικό, προέτρεψε μια άναυδη και εν πολλοίς σιωπηλή αίθουσα στο Μόναχο να συνειδητοποιήσει ότι δεν πρέπει να αποκλείονται πολιτικοί που εκπροσωπούν λαϊκιστικά κόμματα.
«Οι άνθρωποι που απορρίπτουν τις ανησυχίες των ψηφοφόρων, κλείνοντας τα μέσα ενημέρωσής τους, δεν προστατεύουν τίποτα. Είναι ο πιο σίγουρος τρόπος για να καταστραφεί η δημοκρατία» είπε.
Ζήτησε να μπει τέλος στα πολιτικά «τείχη προστασίας», μια αιχμηρή αναφορά στη γερμανική ρύθμιση που κρατάει έξω τα ακροδεξιά κόμματα, όπως η Εναλλακτική για τη Γερμανία, μόλις εννέα ημέρες πριν από τις ομοσπονδιακές εκλογές της ερχόμενης Κυριακής.
Η ομιλία του ήρθε μία ημέρα μετά τη σύλληψη ενός 24χρονου Αφγανού στο Μόναχο για μια επίθεση με αυτοκίνητο που τραυμάτισε 36 άτομα.
Ο Βανς εκμεταλλεύτηκε την υπόθεση για να ενισχύσει την άποψή του. «Πόσες φορές πρέπει να υποστούμε αυτές τις τρομακτικές αποτυχίες προτού αλλάξουμε πορεία και οδηγήσουμε τον κοινό μας πολιτισμό σε μια νέα κατεύθυνση;» ρώτησε.
Αντιδράσεις στη Γερμανία και την ΕΕ
Η επίθεσή του στους Ευρωπαίους πολιτικούς προκάλεσε την αυστηρή απάντηση Γερμανών και αξιωματούχων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ο Γερμανός υπουργός Άμυνας, Μπόρις Πιστόριους, δήλωσε ότι δεν μπορούσε να αφήσει την ομιλία του Τζέι Ντι Βανς χωρίς σχόλια.
«Τέθηκε υπό αμφισβήτηση η δημοκρατία σε ολόκληρη την Ευρώπη από τον Αμερικανό αντιπρόεδρο. Μιλάει για ακύρωση της δημοκρατίας. Και αν τον κατάλαβα σωστά, συγκρίνει τις συνθήκες σε τμήματα της Ευρώπης με απολυταρχικά καθεστώτα, αυτό είναι απαράδεκτο» δήλωσε ο Μπόρις Πιστόριους. «Αυτό δεν είναι αποδεκτό, και δεν είναι η Ευρώπη και η δημοκρατία στην οποία ζω και στην οποία κάνω αυτή τη στιγμή προεκλογική εκστρατεία».
«Τουλάχιστον τώρα ξέρουμε τι να περιμένουμε από την Ουάσιγκτον, διχασμό αντί για συμφιλίωση» σχολίασε ο πρόεδρος της Επιτροπής Άμυνας της Bundestag, Μάσκους Φέρμπερ, και πρόσθεσε: «Άκουσα κάποιον σε προεκλογικό αγώνα. Θα ήθελα να είχα ακούσει έναν αντιπρόεδρο».
Από τις χώρες που συμμετέχουν στη διάσκεψη αντέδρασε η Κίνα, λέγοντας πως θα είναι στο πλευρό της Ευρώπης απέναντι στον «προστατευτισμό» των ΗΠΑ, που «δεν προσφέρει διέξοδο και οι αυθαίρετοι δασμοί της δεν παράγουν νικητές».
Αμήχανες είναι οι αντιδράσεις και σε χώρες εκτός Ευρωζώνης. Χαρακτηριστικό είναι το δημοσίευμα του BBC, που κάνει λόγο για «μια περίεργη ομιλία, τα έβαλε με όλους τους συμμάχους των ΗΠΑ».
Η επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Κάγια Κάλας, δήλωσε ότι οι σύμμαχοι θα πρέπει να επικεντρωθούν σε μεγαλύτερες απειλές, όπως η επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας.
«Ακούγοντας αυτή την ομιλία, προσπαθούν να ξεκινήσουν μια μάχη μαζί μας και δεν θέλουμε να ξεκινήσουμε μια μάχη με τους φίλους μας», δήλωσε η Κάλας στην εκδήλωση του Μονάχου.
Σε δηλώσεις, που, όπως σημειώνει ο Guardian, θα ενθουσιάσουν τη γερμανική ακροδεξιά λίγες ημέρες πριν από τις εκλογές εκεί, ο Βανς είπε: «Από όλες τις πιεστικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα έθνη που εκπροσωπούνται εδώ, πιστεύω ότι δεν υπάρχει τίποτα πιο επείγον από τη μαζική μετανάστευση».
Αντ’ αυτού, υποστήριξε ότι «στη Βρετανία και σε ολόκληρη την Ευρώπη, η ελευθερία του λόγου, φοβάμαι, ότι βρίσκεται σε υποχώρηση». Απαρίθμησε μια σειρά από περιπτώσεις που υποστήριξε ότι αποτελούν απόδειξη αυτού, καταφερόμενος κατά της Ρουμανίας για την ακύρωση των προεδρικών εκλογών και της Σουηδίας για τη σύλληψη ενός άνδρα που έκαψε δημόσια ένα Κοράνι, αλλά και της Βρετανίας για τη σύλληψη ενός άνδρα που προσευχόταν κοντά σε κλινική αμβλώσεων.
Προσπαθώντας να υποβαθμίσει τον ρόλο της Μόσχας στην άνοδο της λαϊκιστικής δεξιάς, είπε ότι ήταν λάθος της Ρωσίας να χρησιμοποιεί τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να επηρεάσει τις ευρωπαϊκές εκλογές, αλλά «αν η δημοκρατία σας μπορεί να καταστραφεί από μερικές χιλιάδες δολάρια σε ψηφιακά μέσα από μια ξένη χώρα, δεν ήταν πολύ ισχυρή εξ αρχής».
Πριν από την ομιλία τού Βανς, ο Γερμανός πρόεδρος Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάγερ κατηγόρησε τον Τραμπ και τους «βαρόνους» της τεχνολογίας ότι είναι πρόθυμοι να καταστρέψουν τη δημοκρατία. Είπε χαρακτηριστικά: «Είναι σαφές ότι η νέα αμερικανική κυβέρνηση έχει μια κοσμοθεωρία πολύ διαφορετική από τη δική μας. Μια που δεν δείχνει κανένα σεβασμό στους καθιερωμένους κανόνες, στις συνεργασίες ή στην εμπιστοσύνη που έχει οικοδομηθεί με την πάροδο του χρόνου. Αλλά είμαι πεπεισμένος ότι δεν είναι προς το συμφέρον της διεθνούς κοινότητας να γίνει αυτή η κοσμοθεωρία το κυρίαρχο παράδειγμα».
