Παρουσιάστηκε στο πολεμικό μουσείο το νέο βιβλίο του Σταύρου Λυγερού “Οι αθέατες όψεις του πολέμου στην Ουκρανία” – Στα θέματα εξωτερικής πολιτικής εστίασε ο π. πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής.
Παραθέτουμε χαρακτηριστικά αποσπάσματα από την ομιλία του πρώην πρωθυπουργού, Κώστα Καραμανλή:
“Κυρίες και Κύριοι,
Εκτιμώ ιδιαίτερα την γραφή του Σταύρου Λυγερού. Tην διεισδυτικότητα της πένας του, το συνολικό δημοσιογραφικό αλλά και συγγραφικό του έργο, την παρρησία της γνώμης του. Ειδικά σε θέματα διεθνούς και εξωτερικής πολιτικής περιλαμβάνεται στους λίγους επαΐοντες στον χώρο του. Το βιβλίο που παρουσιάζουμε σήμερα είναι κατά την άποψή μου ίσως η κορυφαία μέχρι σήμερα δουλειά του. Διεξοδική ανάλυση του ευρύτερου διεθνούς πλαισίου, οξύτητα σκέψης και κυρίως το θάρρος να διατυπώνει απόψεις που, παρ’ ότι ξεφεύγουν από την κυρίαρχη τάση, είναι τεκμηριωμένες με ισχυρά στοιχεία και επιχειρήματα. Και είναι αναμφισβήτητο ότι γνώμονάς του είναι η αγωνία για τα εθνικά μας συμφέροντα και για μια κατά το δυνατόν αποτελεσματικότερη εξωτερική πολιτική”, ανέφερε αρχικά στην ομιλία του ο κ. Καραμανλής και πρόσθεσε:
“Ορθώς καταδικάζεται η προ τριάμισι περίπου ετών ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Όμως, η συλλογική Δύση δεν είναι αθώα του αίματος ούτε για τις συνθήκες που οδήγησαν στην σύγκρουση, ούτε για το συνεχιζόμενο δράμα, πρωτίστως εις βάρος του ουκρανικού λαού. Η πυροδότηση των ταραχών του 2014, η απαξίωση των συμφωνιών του Μίνσκ, η εμμονή να ενταχθεί η Ουκρανία στην βορειοατλαντική Συμμαχία με ξεκάθαρο αντιρωσικό πρόσημο, προφανώς δεν δικαιολογούν την ρωσική επιθετικότητα. Σίγουρα όμως θέτουν και την Δύση στο κάδρο των ευθυνών για τον πρώτο, μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο, μεγάλο πόλεμο επί Ευρωπαϊκού εδάφους”.
Σε άλλο σημείο της ομιλίας του ανέφερε:
“Όπως είχα τονίσει ήδη τον Ιούνιο του 2022 η παράταση του πολέμου ζημίωσε πρωτίστως την ίδια την Ουκρανία και σε ανθρώπινες απώλειες και σε καταστροφικές συνέπειες. Κατέστησε δε την ειρήνευση ακόμα δυσκολότερη και πιθανότατα με δυσμενέστερους για την Ουκρανία όρους με την πάροδο του χρόνου. Η χρονική επιμήκυνση και η κλιμάκωση της σύγκρουσης έφερε τα αντίθετα από τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα. Ο μεγάλος χαμένος του πολέμου είναι η Ουκρανία.
Δεύτερος μεγάλος χαμένος είναι η Ευρώπη. Υιοθετώντας άκριτα ένα εξόχως επιθετικό προσανατολισμό, αντί να πρωταγωνιστήσει στην αναζήτηση διεξόδου από την κρίση, ενεπλάκη με μεγάλο κόστος, ενεργειακό, οικονομικό και πολιτικό. Και μπορεί μεν οι ΗΠΑ να βρήκαν αγορές για τους υδρογονάνθρακές τους, μπορεί πράγματι να επέτυχαν την διεύρυνση του ΝΑΤΟ με την ένταξη της Σουηδίας και της Φιλανδίας. Η αλήθεια όμως είναι πως η εξέλιξη των πραγμάτων δείχνει προς μια στρατηγικού χαρακτήρα ήττα για την συλλογική Δύση. Και σε επίπεδο εντυπώσεων και ως ενίσχυση της τάσης προς ένα πολύ πιο πολυπολικό κόσμο που αυξανόμενα αμφισβητεί την πρωτοκαθεδρία της Δύσης και των θεσμών που αυτή επέβαλε στο διεθνές σύστημα.
Το «δυτικό κόμμα του πολέμου» όπως επιτυχώς χαρακτηρίζει ο Λυγερός τους πολιτικούς και τις κυβερνήσεις που σχεδόν υστερικά υποστήριξαν με μένος τον πόλεμο, την απόλυτη δαιμονοποίηση της Ρωσίας και την μανιχαϊστική ιδεολογικοποίηση της σύγκρουσης στον άξονα καλού κακού, έχουν τεράστια ευθύνη για τις δυσάρεστες εξελίξεις. Για να τις συγκαλύψουν μάλιστα επιχειρούν την κλιμάκωση του πολέμου και την διασπορά φόβου για την επικείμενη τάχα γενικευμένη ρωσική εισβολή στην Ευρώπη. Η αλλαγή κυβέρνησης και στάσης των ΗΠΑ στο Ουκρανικό τους εκθέτει ακόμα περισσότερο”.
Ενώ για τον ευρωπαϊκό αμυντικό μηχανισμό τόνισε:
“Η δημιουργία αυτού του Ευρωπαϊκού αμυντικού μηχανισμού είναι ένας πάγιος στόχος της Ελλάδας. Η ασφάλεια ήταν ίσως ο σοβαρότερος λόγος, για τον οποίο η χώρα μας εντάχθηκε στην τότε ΕΟΚ. Όμως, για να έχει αυτός ο μηχανισμός αξιοπιστία, θα πρέπει η Ένωση να μην έχει δύο μέτρα και σταθμά, αλλά να πείθει ότι λειτουργεί πράγματι στη βάση αρχών, αξιών και του Διεθνούς Δικαίου. Δεν μπορεί η Ευρωπαϊκή Ένωση να κρατάει ίσες αποστάσεις σε ότι αφορά την Τουρκία που κατέχει περίπου το 37% ενός κράτους μέλους της, της Κύπρου, και απειλεί καθημερινά με πόλεμο ένα άλλο κράτος μέλος της, την Ελλάδα.
Είναι εξωφρενικό να ακούμε, αυτόν τον καιρό, από κορυφαίους Ευρωπαίους αξιωματούχους, ότι η Τουρκία πρέπει να συμμετάσχει στους αμυντικούς μηχανισμούς της Ένωσης, γιατί αποτελεί πυλώνα για την ασφάλεια και τη σταθερότητα της Ευρώπης! Αυτά θα πρέπει να απαντηθούν. Καμία αξιοπιστία δεν μπορεί να έχει η Ένωση όταν δαιμονοποιεί τη Ρωσία, ενώ κατευνάζει την Τουρκία.
Η Ελλάδα οφείλει να καταδεικνύει αυτήν την ασυνέπεια και να αναδεικνύει τον αναθεωρητισμό, την επιθετικότητα και τον αποσταθεροποιητικό ρόλο της Τουρκίας στην περιοχή, το ρόλο του επιτήδειου ουδέτερου που διαχρονικά παίζει και τον αυταρχισμό που επικρατεί στο εσωτερικό της. Δεν μπορεί να προσπαθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση να αυτονομηθεί αμυντικά από τις ΗΠΑ και να εξαρτηθεί αμυντικά από την Τουρκία!
Αν θέλει η Ένωση να αποκτήσει μια αληθινά αυτόνομη αμυντική ικανότητα, οφείλει να πάρει τις γενναίες εκείνες αποφάσεις που θα της επιτρέψουν να πατήσει στα δικά της πόδια και όχι να εξαρτάται πάλι από τρίτους! Και, μάλιστα, από μια Τουρκία που έχει αποδείξει ότι χρησιμοποιεί εκβιαστικά τον όποιο μοχλό πίεσης έχει απέναντι στην Ευρώπη! Ποιος πυλώνας σταθερότητας μπορεί να είναι η Τουρκία για την ασφάλεια της Ευρώπης; Που παρεμβαίνει στρατιωτικά σε όλες τις γειτονικές της χώρες και τις απειλεί με πόλεμο, προκειμένου να χαράξει δικές της ζώνες επιρροής και να υπερασπιστεί αυτά που θεωρεί ιστορικά της δικαιώματα! Στη Συρία, στο Ιράκ, στη Λιβύη, στον Καύκασο, στα Βαλκάνια, όπως στην Αλβανία και το Κόσοβο.
Καμία συμμετοχή δεν μπορεί να έχει η Τουρκία στους μελλοντικούς αμυντικούς μηχανισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εάν συμβεί αυτό, θα αναδειχθεί η βαθιά υποκρισία της Ευρώπης. Όμως, θα ακυρωθεί και η όποια μελλοντική δυνατότητα να μας στηρίξει έμπρακτα η Ευρωπαϊκή Ένωση απέναντι στην τουρκική επιθετικότητα. Όπως δεν μπορεί να ενταχθεί η Τουρκία στους Ευρωπαϊκούς χρηματοδοτικούς μηχανισμούς για την άμυνα, να χρησιμοποιήσει δηλαδή ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις, για να επενδύσει στην επιθετικότητά της εναντίον μας και εναντίον της Κύπρου και να εξυπηρετήσει τους δικούς της επεκτατικούς σκοπούς στην περιοχή και όχι φυσικά την Ευρωπαϊκή ασφάλεια και σταθερότητα. Ούτε προφανώς θα μας προστατεύσουν οι όποιες αόριστες παραινέσεις τής τεθούν για εποικοδομητική στάση στο Κυπριακό και στο Αιγαίο, ως δήθεν όροι για την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή ‘Αμυνα”.
Ο Κ. Καραμανλής δεν παρέλειψε να αναφερθεί στη σύγκρουση Ισραήλ – Ιράν
“Ο σημερινός κόσμος επιστρέφει σε μια realpolitik σφαιρών επιρροής και ωμής ισχύος ως μέσου διευθέτησης των διεθνών διαφορών με πλήρη απαξίωση των κανόνων δικαίου και των διεθνών οργανισμών. Είναι η επιστροφή στον ανταγωνισμό των μεγάλων και των ανερχόμενων δυνάμεων. Ο αιφνίδιος πόλεμος μεταξύ Ισραήλ και Ιράν που εκτυλίσσεται αυτές τις μέρες είναι εκκωφαντικό παράδειγμα της αστάθειας, του απρόβλεπτου και της επικινδυνότητας του κόσμου στον οποίο ζούμε. Ένα κόσμο που διολισθαίνει σε κατάσταση διεθνούς αναρχίας, χωρίς κανόνες και αρχές, με την βία να επιβάλλει το δίκαιο του ισχυρότερου. Οι εξελίξεις αυτές κάθε άλλο παρά ευνοϊκές είναι για την Ελλάδα, μια χώρα status quo, μια χώρα υπέρμαχο της δικαιοκρατικής τάξης (rules based order). Ένα διεθνές περιβάλλον χαρακτηριζόμενο από κατακερματισμό, αναθεωρητισμό, ηγεμονικές επιδιώξεις και σφαίρες επιρροής αντίκειται στα ελληνικά στρατηγικά συμφέροντα.
Αντιθέτως σε αυτό το περιβάλλον η Τουρκία εμφανίζεται αναβαθμισμένη. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Ο ρόλος του επιτήδειου ουδέτερου στον πόλεμο της Ουκρανίας τής εξασφάλισε τη θέση του διαμεσολαβητή μεταξύ των μερών, κάτι που φάνηκε πλέον πως εκτιμάται από εταίρους και συμμάχους. Παρά την επιθετική και αναθεωρητική της συμπεριφορά σε ολόκληρη την ευρύτερη περιοχή χαρακτηρίζεται από εταίρους και συμμάχους ως παράγων σταθερότητας και ασφάλειας. Τα ακούμε αυτά από τον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ και άλλους Ευρωπαίους αξιωματούχους. Το στρατιωτικό μέγεθος της Τουρκίας την κάνει να φαίνεται στα μάτια των Ευρωπαίων ως πολύφερνη νύφη τώρα που οι ίδιοι αδυνατούν να αναλάβουν τις ευθύνες τους για την Ευρωπαϊκή ασφάλεια και ψάχνουν εύκολες λύσεις.
Από την άλλη η ανοιχτή στήριξη της Ελλάδας στην Ουκρανία δεν εξασφάλισε αυτομάτως υποστήριξη για τα δικά μας δίκαια. Ζητήθηκαν από εμάς πολύ περισσότερα από όσα μπορούσαμε να κάνουμε, ενώ ήταν μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία για να αναδειχθούν οι δικοί μας περιορισμοί στην παροχή βοήθειας, εξαιτίας των τεράστιων απαιτήσεων και αναγκών που θέτει σε μας η απολύτως αντίστοιχη απειλή που αντιμετωπίζουμε.
Δεν μπορεί και δεν πρέπει η Διακήρυξη των Αθηνών Περί Φιλίας και Καλής Γειτονίας και η λογική των «ήρεμων νερών» να εμποδίζουν την ανάδειξη του νέο-οθωμανικού, αναθεωρητικού και επιθετικού χαρακτήρα της Τουρκίας. Είναι εξωφρενικό να αναστέλλεται η ηλεκτρική διασύνδεση των νησιών μας, καταμεσής του Αιγαίου. Και, μάλιστα σε θαλάσσιες περιοχές που είναι αδιανόητο να υπάρχουν διεκδικήσεις εκ μέρους της Τουρκίας! Πού; Μέσα στο Αιγαίο; Πίσω από μία συστάδα ελληνικών νησιών; Η όποια κίνηση εναντίον μας και εναντίον ιταλικών σκαφών μισθωμένων από γαλλική εταιρεία, για ένα καλώδιο, ανάμεσα από ελληνικά νησιά καταδεικνύει το μέγεθος της τουρκικής επιθετικότητας και της καταχρηστικής συμπεριφοράς της.
Με το να επιμένουμε στη διατήρηση μιας εξωραϊσμένης εικόνας, παρά τα όσα συμβαίνουν, εταίροι και σύμμαχοι δεν αντιλαμβάνονται το μέγεθος της αποθράσυνσης της Τουρκίας ότι λειτουργεί ως νταής και ταραξίας απέναντί μας, αλλά μένουν με την εντύπωση ή, χειρότερα ακόμη προσποιούνται, ότι έχουν εξομαλυνθεί οι σχέσεις μας και είναι μόνο τεχνικά τα ζητήματα μεταξύ μας. Αντιθέτως, είναι μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία για να αναδειχθεί προς τα έξω ο πραγματικός και εξόφθαλμα αποσταθεροποιητικός ρόλος της Τουρκίας στην περιοχή και όχι να περνούν λανθασμένα μηνύματα αδυναμίας της Ελλάδας ή ανοιχτών ζητημάτων στην καρδιά του Αιγαίου! Διαφορετικά, αποδίδουμε λόγο στην ‘Αγκυρα για οτιδήποτε αφορά την παραμικρή λειτουργία της Ελλάδος μεταξύ των νησιών της θέτοντας έτσι ουσιαστικά υπό αίρεση την εδαφική μας συνοχή.
Το ίδιο ισχύει και για το σχέδιο δημιουργίας ενός ολοκληρωμένου θαλάσσιου πάρκου, στην καρδιά του Αιγαίου, το οποίο δεν μπορεί να διολισθήσει σταδιακά σε ένα σχέδιο που αποκλείει νησιά από τον αρχικό σχεδιασμό, ώστε να καταλήξει να αποφεύγει να ενσωματώσει περιοχές, όπου η κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας δεν μπορούν να αμφισβητηθούν από κανέναν. Ένα πράγμα θέλω να τονίσω. Στις εν λόγω περιοχές στην καρδιά του Αιγαίου, πίσω από ελληνικά νησιά, είναι αδιανόητο να αφήνεται να εννοηθεί ότι θα μπορούσε άλλη χώρα να διεκδικήσει κυριαρχικά δικαιώματα πέραν της Ελλάδας! Επ’ ουδενί!
Δεν υπάρχουν εκκρεμή ζητήματα προς διαπραγμάτευση με την Τουρκία σε τέτοιες περιοχές και αυτό θα πρέπει να γίνει σαφές με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο προς κάθε κατεύθυνση! Όταν μάλιστα, το θράσος της Τουρκίας δεν έχει τέλος, όπως φαίνεται και από τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό που κατέθεσε χθες στην UNESCO, όπου παρουσιάζει το μισό Αιγαίο να ανήκει στη δική της ευθύνη χωροταξικού σχεδιασμού! Όπως και στην ΑΟΖ Ελλάδας και Κύπρου στην Ανατολική Μεσόγειο.
Επιπλέον τον μεγαλύτερο παραλογισμό τον ζήσαμε με το διαβόητο και νομικώς παντελώς ανυπόστατο Τουρκο-λιβυκό Μνημόνιο. Μια οριοθέτηση που δεν στηρίζεται πουθενά νομικά! Και που εξαλείφει τελείως τα νησιά μας από το χάρτη, για να καταστεί εφικτή! Αυτός ο παραλογισμός θα έπρεπε να καταδειχθεί και να αξιοποιηθεί πιο επίμονα, πιο έντονα. Θα έπρεπε να είχαμε κινηθεί πιο δυναμικά για την ενίσχυση των δικών μας ερεισμάτων στη Λιβύη. Πρόκειται για μια χώρα με την οποία έχουμε άμεση γειτνίαση και με την οποία οι ΑΟΖ μας συνορεύουν, σε αντιδιαστολή με την Τουρκία που δεν έχει καμιά γειτνίαση. Οφείλει η Ελλάδα να διαμορφώσει ολοκληρωμένη και προληπτική εξωτερική πολιτική απέναντί της, με στήριξη των συμμάχων και της επιρροής της εκεί, και όχι να αιφνιδιάζεται από τις πρωτοβουλίες και κινήσεις άλλων.
Τα επισημαίνω με έμφαση όλα αυτά διότι βλέπω ορατό έναν σοβαρό κίνδυνο: Σταδιακά, βήμα – βήμα, ανεπαισθήτως (κατά Κωνσταντίνο Καβάφη) να περιέλθει η χώρα σε μη αναστρέψιμη κατάσταση ομηρίας έναντι της Τουρκίας. Με απλά λόγια τίποτα να μη μπορεί να γίνει στην περιοχή χωρίς την έγκρισή της, έστω και αν παραβιάζονται βάναυσα το Διεθνές Δίκαιο, οι Διεθνείς Συνθήκες, τα ισχυρά θεμελιωμένα δίκαια της Ελλάδας. Αυτό πρέπει να αποφευχθεί πάση θυσία.
Ένα τελευταίο σχόλιο που αφορά άμεσα και την ποιότητα της δυτικής δημοκρατίας. Παραθέτω δύο τρία σύντομα αποσπάσματα από το βιβλίο. «Η Δύση δρομολόγησε μια ολόκληρη επιχείρηση φίμωσης ιστοτόπων και λογαριασμών στα social media επειδή δημοσίευαν πληροφορίες εκτός του επίσημου αφηγήματος». «Δεν άφησαν κανένα χώρο για άσκηση κριτικής στις επιλογές της Δύσης, καταργώντας στην πράξη τη θεμελιώδη αξία της φιλελεύθερης δημοκρατίας». «Ακόμα και όταν τα γεγονότα βοούσαν, οι κυβερνήσεις και τα συστημικά ΜΜΕ στην Δύση είχαν, στην πλειονότητά τους, προτιμήσει τη βύθιση στη χοντροκομμένη προπαγάνδα» και παρακάτω «το κλίμα μακαρθισμού που είχε επιβάλει «το κόμμα του πολέμου» είχε οδηγήσει σε εξόφθαλμη συρρίκνωση των δημοκρατικών ελευθεριών, για τις οποίες ήταν δικαιολογημένα υπερήφανη η Δύση».
Όλοι ξέρουμε ότι σε πολεμικές περιόδους υπάρχει πάντα κάποια αυτοσυγκράτηση, ίσως και κάποιος έλεγχος, στην ελεύθερη διακίνηση πληροφοριών και την ελευθερία έκφρασης. Από το σημείο αυτό όμως μέχρι το άλλο άκρο, να διαχέεται συστηματικά χονδροειδής προπαγάνδα στα περισσότερα δυτικά ΜΜΕ, να διασπείρονται απροκάλυπτα fake news, να λιθοβολείται κάθε αντίθετη άποψη και να συκοφαντείται κάθε κριτική σκέψη ως τάχα υποκινούμενη από ρωσικές μυστικές υπηρεσίες η απόσταση είναι τεράστια. Και δικαιολογημένα βάζει σε σκέψεις. Δυσάρεστες σκέψεις”.
Για δικαιοσύνη και Μέσα Ενημέρωσης
“Αν μάλιστα αυτό συνδυαστεί με τις όλο και συχνότερες απόπειρες κυβερνήσεων σε πολλές χώρες να αξιοποιήσουν προς όφελός τους την δικαστική εξουσία, όπως το είδαμε στις ΗΠΑ, και πιο πρόσφατα στη Γαλλία και την Ρουμανία, είτε επιχειρώντας να σπιλώσουν αντιπάλους είτε ακόμα και να τους αποκλείσουν από τις εκλογές, το πράγμα γίνεται πολύ σοβαρότερο. Η δικαιοσύνη και τα μέσα ενημέρωσης είναι πυλώνες της δημοκρατίας. Και πρέπει να διαφυλαχθούν ως κόρη οφθαλμού. Η προσπάθεια χειραγώγησης της δικαιοσύνης και των μέσων ενημέρωσης είναι ακραία αντιδημοκρατική συμπεριφορά και συνιστά ορατό κίνδυνο φαλκίδευσης του δυτικού τύπου δημοκρατίας.
Για όλους εμάς που αγωνιστήκαμε για πολλές δεκαετίες και εξακολουθούμε να πιστεύουμε στην ηθική και ποιοτική υπεροχή του Δυτικού πνεύματος, της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και της ελευθερίας του ανθρώπου αυτό είναι η πρώτιστη και αδιαπραγμάτευτη προτεραιότητα”, ανέφερε καταληκτικά ο κ. Καραμανλής.
