Η νηστεία είναι η αποχή από ορισμένα ή όλα τα τρόφιμα κατά τη διάρκεια συγκεκριμένων ημερών ή χρονικών περιόδων, μια συνήθης πρακτική σε πολλές θρησκείες.
Οι διατροφικοί περιορισμοί για τους Έλληνες ορθόδοξους χριστιανούς εξαρτώνται από την ημέρα της εβδομάδας και την περίοδο του χρόνου. Οι Έλληνες ορθόδοξοι χριστιανοί γενικά συνιστάται να απέχουν από κρέας, ψάρι, αυγά, γάλα, γαλακτοκομικά προϊόντα και ελαιόλαδο κάθε Τετάρτη και Παρασκευή, ενώ τις περισσότερες μέρες κατά τη διάρκεια της νηστείας της Γέννησης (40 ημέρες πριν από τα Χριστούγεννα), της Σαρακοστής (48 ημέρες πριν από το Πάσχα) και 15 ημέρες πριν από την Κοίμηση της Θεοτόκου ακολουθούν μια χορτοφαγική δίαιτα. Οι μελέτες για τις επιπτώσεις της ελληνορθόδοξης χριστιανικής νηστείας είναι ελάχιστες, τονίζει στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο καθηγητής στο πανεπιστήμιο Θεσσαλίας κ. Αθανάσιος Τζιαμούρτας, μιλώντας για τη νηστεία και την υγεία.
Τα διαθέσιμα στοιχεία, σύμφωνα με τον ίδιο, δείχνουν ότι η νηστεία των ελληνορθόδοξων χριστιανών έχει ως αποτέλεσμα μειωμένο σωματικό βάρος και κάποιες ευνοϊκές αλλαγές στα λιπίδια του ορού (μείωση ολικής και LDL-«κακής» χοληστερόλης) και αυξημένη αντιοξειδωτική κατάσταση (ολική αντιοξειδωτική ικανότητα) μετά από νηστεία 48 ημερών πριν από το Πάσχα. Επιπλέον, μελέτες έδειξαν ότι τα επίπεδα λιπιδίων στο αίμα ήταν πιο ευνοϊκά κατά τη διάρκεια μιας εβδομάδας νηστείας (Κυριακή των Βαΐων με Κυριακή του Πάσχα) σε σύγκριση με μια εβδομάδα κανονικής διατροφής (την εβδομάδα μετά την Κυριακή της Πεντηκοστής) σε Έλληνες ορθόδοξους χριστιανούς μοναχούς. Μελέτες που έγιναν στο Εργαστήριο Βιοχημείας, Φυσιολογίας και Διατροφής της Άσκησης (SmArTLab) του Τμήματος Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας έδειξαν ότι η νηστεία κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδος επιφέρει σημαντικές μεταβολές στη σωματοδομή και την καρδιομεταβολική υγεία των νηστευόντων. Πιο συγκεκριμένα, τονίζει ο κ. Τζιαμούρτας, επήλθε μείωση κατά 0.5 κιλά στο σωματικό βάρος και 1% στο σωματικό λίπος. Επιπρόσθετα, μειώθηκαν τα επίπεδα γλυκόζης νηστείας, ολικής χοληστερόλης και της LDL-«κακής»χοληστερόλης κατά 5 mg/dl, 23 mg/dlκαι 12 mg/dl, αντίστοιχα. Διατροφικά μειώθηκε σημαντικά η πρόσληψη των πρωτεϊνών και των κορεσμένων λιπών κατά 19% και αυξήθηκε η πρόσληψη των υδατανθράκων. Ωστόσο, αυτό που έχει πολύ μεγάλη σημασία είναι πως όταν εξετάστηκε η διατροφή των ατομων αυτών μια εβδομάδα μετά την ημέρα του Πάσχα, όπου και σταμάτησε η νηστεία οι μεταβολές στη σωματοδομή, τη γλυκόζη νηστείας, την ολική χοληστερόλη και τηνLDL-«κακή» χοληστερόλη επανήλθαν στην πρό νηστείας επίπεδα.
Η νηστεία των ελληνορθόδοξων χριστιανών, σημειώνει ο καθηγητής στο πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, είναι ένα πρότυπο διατροφής διατροφικού περιορισμού, δηλαδή μείωση σε ένα ή περισσότερα συστατικά της διατροφικής πρόσληψης και με ελάχιστη έως μερικές φορές καθόλου μείωση της συνολικής θερμιδικής πρόσληψης. Οι διατροφικές αλλαγές που παρατηρούνται κατά τη διάρκεια της νηστείας στην κατανάλωση φυτικών ινών και κορεσμένων λιπαρών οξέων μπορούν να εξηγήσουν τις ευεργετικές επιδράσεις της ελληνορθόδοξης χριστιανικής νηστείας σε παράγοντες καρδιομεταβολικού κινδύνου όπως δείκτες σωματοδομής (βάρος, Δείκτης Μάζας Σώματος, % λίπους), γλυκόζη αίματος, ολική και LDL χοληστερόλη. Για να καταλήξει τονίζοντας:
«Επιπλέον, η μειωμένη κατανάλωση πρωτεϊνών, που παρατηρήθηκε μετά τη νηστεία μπορεί επίσης να έχει ως αποτέλεσμα ευεργετικά αποτελέσματα στην υγεία. Δεδομένου ότι η νηστεία είναι μια διατροφή με βάση τα φυτά, είναι πιθανό οι διατροφικοί παράγοντες που βρίσκονται στα λαχανικά και τα φρούτα, συμπεριλαμβανομένων των αντιοξειδωτικών και των φυτοχημικών, να έχουν επίσης θετικό αντίκτυπο στην υγεία. Ωστόσο, πρέπει να αναφερθεί ότι τα καρδιομεταβολικά οφέλη της νηστείας εξαφανίζονται μετά από μια μόλις εβδομάδα διακοπής της νηστείας. Η διατήρηση μιας φυτικής διατροφής σε βάθος χρόνου θα πρέπει να ενθαρρύνεται, καθώς έχει αποδειχθεί ότι συμβάλλει στη βελτίωση καρδιομεταβολικών δεικτών, όπως το σωματικό βάρος και οι παράγοντες που επηρεάζουν τη λειτουργία του ενδοθηλίου».
