Δημοσιεύτηκε στην έντυπη Today Press
του Βασίλη Κοψαχείλη*
Η σύλληψη και προφυλάκιση του Εκρέμ Ιμάμογλου, δημάρχου της Κωνσταντινούπολης και πολιτικού αντιπάλου του τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πυροδότησε αντιδράσεις, κυρίως από τους οπαδούς του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος, του οποίου ο Ιμάμογλου θα ήταν προεδρικός υποψήφιος για το 2028, αλλά και μερίδας άλλων αντιπολιτευόμενων κομμάτων.
Οι κατηγορίες που βαραίνουν τον Ιμάμογλου, καθώς και δεκάδες άλλους συνεργάτες του, είναι κυρίως δυο. Οικονομικά εγκλήματα (βάσει των οποίων προφυλακίστηκε) και συνεργασία με στελέχη τρομοκρατικών οργανώσεων (ΡΚΚ). Για να ολοκληρωθεί η πολιτική του ουδετεροποίηση, το Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης του αφαίρεσε τον πανεπιστημιακό τίτλο σπουδών του, λόγω παρατυπιών. Έτσι, ο Ιμάμογλου τέθηκε εκτός πολιτικού αγώνα για τις επόμενες προεδρικές εκλογές, όποτε και αν αυτές τελικά γίνουν.
Επιδίωξη του προέδρου Ερντογάν είναι να προχωρήσει σε μια νέα Συνταγματική αναθεώρηση, που θα του επιτρέψει την παραμονή στην εξουσία για πολύ μεγαλύτερο διάστημα, πέρα από το 2028. Σε συνέχεια, λοιπόν, των ανοιγμάτων Ερντογάν προς τα φιλοκουρδικά κόμματα και την εκεχειρία με το ΡΚΚ, θα μπορούσαμε να πούμε πως η νέα κρίση με την υπόθεση Ιμάμογλου αποτελεί συνέχεια της στρατηγικής Ερντογάν προς τη διασφάλιση της Συνταγματικής αναθεώρησης και την εκλογική του νίκη σε μια επόμενη πολιτική αναμέτρηση. Βέβαια, όλα αυτά θα φανούν και θα δοκιμαστούν στο χρόνο και στην πράξη.
Ο άγαρμπος τρόπος και η χρονική συγκυρία με την οποία το καθεστώς Ερντογάν χειρίστηκε την υπόθεση Ιμάμογλου, έχει προκαλέσει αξιόλογες εσωτερικές αντιδράσεις (μερίδα της τουρκικής κοινωνίας, επιφανή και οργανωμένα στελέχη της τουρκικής μεγαλοεπιχειρηματικότητας), αλλά και διεθνείς αντιδράσεις. Οι κατηγορίες που προσάπτουν στο καθεστώς Ερντογάν είναι για σοβαρό έλλειμμα Δημοκρατίας, ανυπαρξία Κράτους Δικαίου και πολιτική χειραγώγηση της Δικαιοσύνης. Βασικό επιχείρημα του ΑΚΡ και του προέδρου Ερντογάν είναι η διαφθορά μεταξύ των στελεχών του CHP, ενώ μετά τις μαζικές αντιδράσεις και τη χρηματο-οικονομική ζημιά που προκλήθηκε, ο Ερντογάν κατηγορεί την ηγεσία των Ρεπουμπλικανών (Κεμαλιστές) ότι υπονομεύουν την οικονομία και τη δημόσια ασφάλεια της Τουρκίας.
Για όσους, ωστόσο, γνωρίζουν καλά την πολιτική ιστορία και την κουλτούρα στην Τουρκία, είναι εξοικειωμένοι με το γεγονός ότι η Τουρκία ποτέ δεν υπήρξε Δημοκρατία με την έννοια που την ορίζουμε οι περισσότεροι στην Δύση.
Αν σήμερα οι Κεμαλικοί και οι αντιπολιτευόμενοι εθνικιστές διαμαρτύρονται για την καταστρατήγηση του Κράτους Δικαίου από το καθεστώς Ερντογάν, ομοίως οι υποστηρικτές Ερντογάν έχουν ισχυρό αντίλογο εναντίον των σημερινών διαμαρτυρόμενων, σε ότι αφορά το παρελθόν και την μεταχείριση που είχαν εκείνοι, συμπεριλαμβανομένου του ίδιου του Ερντογάν, από τους «κοσμικούς» της μονίμως δημοκρατικά ελλειμματικής Τουρκίας.
Οι αντιδράσεις από το εξωτερικό είναι γενικά αναιμικές, με πιο «σκληρή» ενδεχομένως την αντίδραση της Γερμανικής κυβέρνησης. Στις πρόσφατες βουλευτικές εκλογές εκλέχθηκαν 19 τουρκογενείς υποψήφιοι, με διάφορα κόμματα, στο Κοινοβούλιο της Γερμανίας.
Το καθεστώς Ερντογάν, παρά την απαγόρευση συγκεντρώσεων και τη σύλληψη εκατοντάδων διαδηλωτών, σε μεγάλο βαθμό αφήνει την κοινωνική αντίδραση να εκδηλωθεί και να εκτονωθεί. Έτσι, όπως έχουν ως σήμερα τα πράγματα, οι λαϊκή οργή θα συνεχίσει να εκδηλώνεται μαζικά και δημόσια για λίγες μέρες ακόμη και σταδιακά θα ατονήσει. Ειδικά αν το επόμενο διάστημα αρχίσουν να διαρρέουν προς τα έξω λεπτομέρειες σχετικά με τις κατηγορίες για οικονομικά εγκλήματα της διοίκησης Ιμάμογλου ή λεπτομέρειες κακοδιοίκησης που να αφορούν και άλλους μεγάλους δήμους της χώρας, όπως είναι για παράδειγμα ο δήμος της πρωτεύουσας Άγκυρας που διοικείται από αντιπολιτευόμενο δήμαρχο και που προβάλλεται ως αντικαταστάτης του Ιμάμογλου στην κούρσα διεκδίκησης της τουρκικής προεδρίας.
Η ενδεδειγμένη στάση της Ελλάδας
Η πολιτική κρίση που έχει ξεσπάσει στην γειτονική μας Τουρκία, ουσιαστικά είναι αδιάφορη για τα Ελληνικά συμφέροντα.
Η Τουρκία ήταν και παραμένει αναθεωρητική χώρα απέναντι στην Ελλάδα, είτε στην εξουσία βρίσκεται το καθεστώς Ερντογάν, είτε διοικείται από Κεμαλικούς ή διοικείται ακόμη και από ακραίους Εθνικιστές. Θα έλεγα μάλιστα, πως και συστημικά Κουρδικά κόμματα να την διοικούσαν, εξίσου αναθεωρητική ως προς τα ελληνικά συμφέροντα θα ήταν. Ο αναθεωρητισμός είναι βασικό στοιχείο της πολιτικής φιλοσοφίας της γειτονικής μας χώρας από την ίδρυσή της ως σήμερα.
Με δεδομένο αυτό το γεγονός και συνεκτιμώντας ότι η χώρας μα βρίσκεται σε μια τροχιά διερευνητικών συναντήσεων με την Τουρκία, την ώρα που σε βασικές μας επιλογές η Άγκυρα δεν δείχνει διάθεση αλλαγής στάσης, η Αθήνα δεν έχει κανένα λόγο να εμπλακεί με δηλώσεις «καταδίκης» σε μια ουσιαστικά εσωτερική πολιτική υπόθεση της Τουρκίας. Ας αναλάβουν άλλα κράτη και οργανισμοί το ρόλο του κατήγορου εναντίον της Τουρκίας – όπως και αναιμικά το έκαναν – και ας μείνει η Ελλάδα έξω από αυτή την πολιτική κρίση.
Αντίθετα από τη δημόσια στάση της, η Ελλάδα οφείλει να εκμεταλλευτεί κάθε ευκαιρία που θα της δοθεί σε κατ’ ιδίαν συναντήσεις με ξένους αξιωματούχους για το πόσο πολιτικά, θεσμικά, οικονομικά και επενδυτικά εύθραυστη είναι η Τουρκία και τι ρίσκο αυτό ενέχει για την Ελλάδα, το Δυτικό σύστημα, και την ευρύτερη περιοχή. Να εκμεταλλευτούμε δηλαδή το γεγονός και να δώσουμε αξία στους προβληματισμούς που εκφράζουμε εδώ και χρόνια σε διάφορα φόρα και πρωτεύουσες και που τα συμφέροντα συνήθως έρχονται και υποβαθμίζουν τις ελληνικές ανησυχίες.
Η απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης να αναστείλει τις προγραμματισμένες συναντήσεις στα πλαίσια του ελληνοτουρκικού διαλόγου και να αφήσει σε εκκρεμότητα μια επόμενη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν είναι προς τη σωστή κατεύθυνση.
Μένει να δούμε πως το επόμενο διάστημα θα συμπεριφερθεί η Τουρκία απέναντι στην προοπτική επανέναρξης των ερευνών για την ηλεκτρική διασύνδεση Κύπρου-Ελλάδας και στην προοπτική χάραξης θαλασσίων πάρκων στο Αιγαίο. Θα επιχειρήσει η Άγκυρα να «εξαγάγει» στα ελληνοτουρκικά την πολιτικο-οικονομική της κρίση ή θα έχει πάρει το μήνυμα πως ο υπόλοιπος πλέον Δυτικός κόσμος παρακολουθεί στενά και με επικριτική διάθεση τις κινήσεις της;
*Ο Βασίλης Κοψαχείλης είναι διεθνολόγος και συγγραφέας του βιβλίου «Γεω-επιχειρηματίες: Από τον Ιάσονα στον Έλον Μάσκ» (Εκδόσεις Παπαδόπουλος, 2024)
