Ριζικές αλλαγές φέρνει στην ελληνική αγορά κατοικιών το νέο σχέδιο του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, το οποίο προβλέπει την υποχρεωτική πληρωμή των ενοικίων αποκλειστικά μέσω τραπεζικών συναλλαγών. Από το 2026 και μετά, κάθε ενοικίαση κατοικίας θα πρέπει να εξοφλείται ηλεκτρονικά, με στόχο τη διαφάνεια, την καταγραφή των πραγματικών εσόδων και την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής.
Ηλεκτρονική πληρωμή: Νέος κανόνας για τις μισθώσεις
Στο πλαίσιο της ρύθμισης, τα ενοίκια θα καταβάλλονται υποχρεωτικά σε τραπεζικό λογαριασμό του ιδιοκτήτη. Πληρωμές «στο χέρι» ή με μετρητά δεν θα αναγνωρίζονται φορολογικά και εξετάζεται η επιβολή αυστηρών κυρώσεων τόσο για ιδιοκτήτες όσο και για μισθωτές που δεν συμμορφώνονται.
Το μέτρο δεν έχει ακόμη νομοθετηθεί, ωστόσο θεωρείται προτεραιότητα του οικονομικού επιτελείου. Η πρόθεση είναι να δημιουργηθεί ένα πλήρως ελεγχόμενο ψηφιακό σύστημα στις στεγαστικές μισθώσεις, αντίστοιχο με αυτό που ισχύει ήδη για τα επαγγελματικά ακίνητα από το 2020.
Απόκλιση στοιχείων – Κίνητρο για την παρέμβαση
Τα δεδομένα της ΑΑΔΕ αποτυπώνουν το εύρος της παραοικονομίας: το μέσο δηλωθέν μηνιαίο εισόδημα από μισθώσεις πρώτης κατοικίας το 2023 ανερχόταν μόλις στα 255 ευρώ, όταν η πραγματική αγορά –ιδίως στην Αττική– κινείται συχνά άνω των 800 ή 1.000 ευρώ. Ήδη διεξάγονται διασταυρώσεις για περιπτώσεις με εμφανώς υποτιμημένα μισθωτήρια.
Ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας, Κυριάκος Πιερρακάκης, σε τοποθέτησή του στο 3ο Συνέδριο Real Estate, τόνισε την ανάγκη για μεγαλύτερη διαφάνεια, σημειώνοντας χαρακτηριστικά:
«Το μέσο ενοίκιο δεν είναι 255 ευρώ. Τα πραγματικά στοιχεία αποκλίνουν σημαντικά και πρέπει να καταγραφούν με ακρίβεια».
Κυρώσεις και κίνητρα: Το νέο θεσμικό πλαίσιο
Το νέο μοντέλο θα συνοδεύεται και από αυστηρές κυρώσεις για όσους παραβιάζουν τον κανόνα. Αντίστοιχα με τις διατάξεις που ισχύουν ήδη για τις αγοραπωλησίες ακινήτων, προβλέπεται πρόστιμο έως και 10% του ποσού που καταβάλλεται εκτός τραπεζικού συστήματος – με το κατώτατο ύψος του προστίμου να ξεκινά από 10.000 ευρώ και να φτάνει έως και 500.000 ευρώ, ενώ σε ακραίες περιπτώσεις προβλέπεται ακόμη και ακύρωση συμβολαίων.
Εμπόδια στην εφαρμογή: Ποιοι επηρεάζονται
Παρά τη θετική πρόθεση, η εφαρμογή του μέτρου ενδέχεται να συνοδευτεί από δυσκολίες, ειδικά για:
-
Ηλικιωμένους και ευάλωτους πολίτες, που δεν είναι εξοικειωμένοι με ηλεκτρονικές συναλλαγές.
-
Μικροϊδιοκτήτες χωρίς λογιστική υποστήριξη, οι οποίοι θα επιβαρυνθούν με επιπλέον κόστη και διαχειριστικές υποχρεώσεις.
-
Περιστατικά εικονικών μισθωτηρίων, όπου συμφωνούνται άλλα ποσά από αυτά που δηλώνονται, παραμένουν πιθανός κίνδυνος.
Η επιτυχία του μέτρου θα εξαρτηθεί από την αυστηρότητα των ελέγχων και την τεχνική υποστήριξη των εμπλεκομένων.
Στόχος: Πραγματική εικόνα και φορολογική δικαιοσύνη
Η μετάβαση σε πλήρως ψηφιακή εποπτεία των ενοικιάσεων φιλοδοξεί να φέρει διαφάνεια, να περιορίσει τη φοροδιαφυγή και να δώσει στο κράτος αξιόπιστη εικόνα για την αγορά ακινήτων. Αν και η μετάβαση αναμένεται να είναι απαιτητική, αποτελεί σημαντικό βήμα για τον εξορθολογισμό του τομέα των μισθώσεων στη χώρα.
