Δημοσιεύτηκε στην έντυπη εφημερίδα Today Press
του Δημήτρη Καμπουράκη
Το πρωτάθλημα μπάσκετ θα συνεχιστεί. Ελπίζουμε και να ολοκληρωθεί δίχως παρατράγουδα. Μα οι δυο πλευρές υπέγραψαν κοινή δήλωση μπροστά στον υπουργό, θα πείτε. Είναι εκτεθειμένοι απέναντι στην κοινή γνώμη. Αν η μια πλευρά από τις δυο ή και οι δυο αθετήσουν τα συμφωνηθέντα, τότε είναι παντοειδώς έκθετοι. Σύμφωνοι, αλλά όταν κάποιοι βάλουν -ανοήτως- φωτιά σε μια μπαρουταποθήκη, τότε, ακόμα κι αν συμφωνήσουν ότι αυτή θα σβηστεί και δεν θα επαναληφθεί εμπρησμός, κανένας δεν εγγυάται το πώς θα συμπεριφερθεί το μπαρούτι.
Το μπαρούτι εν προκειμένω, είναι οι έξαλλοι και ολίγον ανεγκέφαλοι φανατικοί του Ολυμπιακού και του Παναθηναϊκού, που παρακολούθησαν επί μέρες ένα σήριαλ που πάει γάντι στο λειψό μυαλό τους και κουμπώνει περίφημα με τις συμπεριφορές τους. Πρόεδροι και ιδιοκτήτες ινδάλματα στα μάτια τους, φυτίλιασαν στον υπερθετικό βαθμό μια αντιπαράθεση που κρατάει χρόνια και που πλέον έχει ξεφύγει από κάθε ανεκτό όριο. Ενδεχομένως αυτό να οδήγησε και στην τελική συμφωνία των δυο, στο γραφείο του κ. Βρούτση. Η πάνδημη συνειδητοποίηση ότι «αυτό δεν πάει άλλο».
Πολλοί επέκριναν την κυβέρνηση για την κατευναστική της παρέμβαση. «Υπάρχουν εντεταλμένα όργανα να επέμβουν, υπάρχουν εισαγγελείς να κινητοποιηθούν, υπάρχουν κανονισμοί και νόμοι να εφαρμοστούν, τι δουλειά είχε να μπει στην μέση ο υπουργός;» αναρωτήθηκαν δημόσια. «Για να εμπεδωθεί η πεποίθηση ότι κάθε άλλος Έλληνας πολίτης που θα χε κάνει αυτά τα αίσχη θα ήταν τώρα φυλακή, αλλά όταν πρόκειται για μεγαλοσχήμονες τα μέτρα και τα σταθμά είναι διαφορετικά;» Έχουν τα δίκια τους και αυτοί, πλην για φανταστείτε να συνεχιζόταν το αυτό το μπαρουτιασμένο πρωτάθλημα δίχως την παραμικρή προειδοποίηση ή παρέμβαση της πολιτείας. Ποιος μπορούσε να εγγυηθεί ότι δεν θα βλέπαμε χειρότερες ασχημίες ή ότι δεν θα έρεε αίμα κάποια στιγμή;
Υπάρχουν κάποιες σκληρές αλήθειες που πρέπει να ειπωθούν. Εκεί που φτάσαμε, δεν έχει νόημα να βάλουμε στο ζύγι τις πρακτικές του Γιαννακόπουλου και των Αγγελόπουλων, για να βγάλουμε το ποσοστό ευθύνης του καθένα τους. Αυτό που έχει αξία είναι να βρεθεί ένας τρόπος να σταματήσει όλο αυτό που προς βάλλει την κοινωνία και τον αθλητισμό. Χρειάζεται ολοκληρωτική κάθαρση.
Χουλιγκανισμός και αφεντικά
Ο χουλιγκανισμός δεν γεννήθηκε για να εξυπηρετεί το ποδόσφαιρο ή το μπάσκετ. Γεννήθηκε για να εξυπηρετεί την εξουσία – ή, πιο σωστά, μια συγκεκριμένη, χαμηλόφωνα αυταρχική και ύπουλα οργανωμένη μορφή της. Στην Ελλάδα, δεν χρειάζεται να κοιτάξεις πολύ βαθιά για να βρεις ποιος ωφελείται από την οργή των κερκίδων. Ούτε ποιος δίνει «γραμμή». Αρκεί να δεις ποιος δεν μιλά όταν πέφτει ξύλο, ποιος δικαιολογεί όταν τραυματίζεται ένας φίλαθλος, ποιος καταγγέλλει τη βία μόνον όταν αυτή τον θίγει. Και κάπως έτσι, η παρακμιακή σύγκρουση Γιαννακόπουλου – Αγγελόπουλων μετατρέπεται από «αιώνια αντιπαλότητα» σε ολόκληρο κοινωνικό οικοσύστημα βίας και πολιτισμικής κατάρρευσης.
Για δεκαετίες, οι πρόεδροι των μεγάλων ομάδων λειτουργούσαν σαν ημίθεοι: οργάνωναν, υποδαύλιζαν, φανάτιζαν, πάντα στο όνομα της «ψυχής της ομάδας». Η βία γινόταν η γλώσσα της αφοσίωσης, η αγριότητα βαφτιζόταν «πάθος», και οι χούλιγκαν αποκτούσαν ηθικό άλλοθι επειδή απλώς υπερασπίζονταν τα χρώματα, το έμβλημα, το «DNA» του συλλόγου. Όμως όλοι ήξεραν –από τη Θύρα 13 έως την 7 και την 21– ότι κανένας στρατός δεν επιβιώνει χωρίς στρατηγείο. Κι αυτό βρίσκεται πάντα στα θεωρεία, δίπλα στα δημοσιογραφικά, κοντά στα μικρόφωνα.
Η αντιπαράθεση Γιαννακόπουλου – Αγγελόπουλων, που εδώ και χρόνια ξεχειλίζει από τις γραμμές του γηπέδου και ποτίζει κάθε πτυχή του αθλητικού και δημόσιου λόγου, έχει γίνει μια σκηνή όπου οι οπαδοί καλούνται να διαλέξουν όχι απλώς ομάδα, αλλά σύμπαν. Οι παρεμβάσεις τους δεν περιορίζονται στα αθλητικά – φτάνουν στην πολιτική, την ενημέρωση, τα υπουργικά γραφεία. Με ανακοίνωση συνδέσμου μπορεί να στοχοποιηθεί δημοσιογράφος. Με ανάρτηση προέδρου μπορεί να ανάψει φυτίλι κοινωνικής σύγκρουσης.
Δεν μιλάμε πια για μια παθιασμένη, αλλά γραφική μειονότητα. Ο χουλιγκανισμός έχει αρχίσει να τρομάζει όχι τους υπουργούς Προστασίας του Πολίτη, αλλά τους γονείς των παιδιών. Και η κοινωνική κατακραυγή αρχίζει να γίνεται πολιτικό πρόβλημα. Ο φόνος του Άλκη στη Θεσσαλονίκη δεν ήταν ένα «κακό περιστατικό». Ήταν κοινωνικό σοκ. Η είδηση δεν έπαιξε στις αθλητικές σελίδες, αλλά στα δελτία των 8. Το ίδιο και ο θάνατος του Μιχάλη Κατσουρή στη Νέα Φιλαδέλφεια – άλλη μια περίπτωση όπου τα μαχαίρια των οργανωμένων συνάντησαν τη σιωπή των υπευθύνων.
Η ιστορία δείχνει πως τίποτα δεν αλλάζει μόνο με νόμους. Αλλά η ιστορία δείχνει επίσης ότι όταν ο κόσμος αρχίσει να ζητάει αλλαγή μαζικά και δημόσια, ακόμα και οι πιο αλαζόνες κάνουν πίσω. Οι μεγαλοπαράγοντες μπορεί να μην σέβονται τη Δικαιοσύνη, πλην αλλά σέβονται τη φήμη τους. Μπορεί να αδιαφορούν για την αστυνομία, αλλά όχι για το κοινωνικό προφίλ που συντηρεί τη δύναμή τους.
Το σύστημα που γεννά τη βία, την εκτρέφει και τη χειραγωγεί, δύσκολα θα γκρεμιστεί από πάνω. Όμως μπορεί να πιεστεί από κάτω. Κι αν το «πάνω» δεν στηριχθεί στον «κάτω», τότε καμιά απόφαση δεν θα είναι αποτελεσματική. Η απαίτηση για «καθαρό γήπεδο», για γήπεδο αθλητικό και όχι εμφυλιοπολεμικό, έχει αρχίσει να μετατρέπεται από σύνθημα σε πολιτική ανάγκη. Οι πολιτικοί αρχίζουν να καταλαβαίνουν πως η ανοχή απέναντι στους “βαρόνους” δεν περνάει πια αβρόχοις ποσί. Και τα αφεντικά –όσο κι αν το παίζουν άτρωτα– αφουγκράζονται την αλλαγή του καιρού.
Για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες, η κοινωνία δεν βλέπει τους χούλιγκαν σαν “τρελαμένους με την ομάδα”, αλλά σαν εργαλεία στα χέρια ανθρώπων που παριστάνουν τους θεσμούς. Και όσο περισσότερο ξεγυμνώνεται αυτή η αλήθεια, τόσο πιο δύσκολο θα γίνεται για τα αφεντικά να κρατάνε το μαχαίρι και να παριστάνουν τον θεματοφύλακα του αθλητισμού.
Η ελληνική κοινωνία έχει φτάσει πια σε οριακό σημείο. Δεν θέλει απλώς ησυχία, απαιτεί κάθαρση. Δεν αρκείται πια σε εισιτήρια διαρκείας, μεταγραφές και λάμψη, απαιτεί ευθύνη, δικαιοσύνη και μια νέα, καθαρή σχέση με τον αθλητισμό. Όσο τα μεγάλα αφεντικά συνεχίζουν να συμπεριφέρονται σαν στρατηγοί σε καιρό πολέμου, τόσο θα δηλητηριάζεται το σώμα της κοινωνίας, και μαζί του η δημοκρατία.
Η κοινωνία δεν αντέχει άλλη ανοχή στους τραμπούκους της εξέδρας και στους ευγενείς τους πάτρωνες. Καιρός να καταρρεύσει η ψευδαίσθηση ότι πρόκειται για «γραφικούς» ή «παθιασμένους». Δεν είναι. Είναι παρακράτος. Και κάθε παρακράτος υπάρχει, μόνο όσο του επιτρέπεται. Το ερώτημα δεν είναι αν θα λογοδοτήσουν οι χούλιγκαν.Το ερώτημα είναι αν θα τολμήσουμε, επιτέλους, να λογοδοτήσουν κι αυτοί που τους συντηρούν.
