Δημοσιεύτηκε στην έντυπη εφημερίδα Today Press
Την στιγμή που η αυτοδιοίκηση της χώρας μας βρίσκεται εν αναμονή του νέου Κώδικα, η Today Press φιλοξενεί στις σελίδες της, τον Πρόεδρο της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας και Περιφερειάρχη Νοτίου Αιγαίου, κ. Γιώργο Χατζημάρκου, σε μία συνέντευξη με πραγματικά μεγάλο ενδιαφέρον.
Ο Γιώργος Χατζημάρκος έχοντας έντονη αυτοδιοικητική εμπειρία -καθώς επανεκλέχθηκε Περιφερειάρχης για τρίτη φορά στις περιφερειακές εκλογές του 2023, μετά από δύο διαδοχικές θητείες (2014-2019 και 2019-2023), ενώ τον Δεκέμβριο του 2024 εκλέχθηκε και Πρόεδρος της ΕΝΠΕ – μας εξηγεί γιατί ο νέος Κώδικας για την Αυτοδιοίκηση δεν είναι απλώς ένα νομοθέτημα, όπως χαρακτηριστικά ανέφερε.
Απαντώντας στο ερώτημα για το πως θα ενισχυθεί ο θεσμός του δεύτερου βαθμού της αυτοδιοίκησης της χώρας μας, υπογραμμίζει ότι «Δεν διεκδικούμε εξουσία για την εξουσία. Διεκδικούμε ρόλο στον σχεδιασμό».
Παράλληλα, ο κ. Χατζημάρκος αναφέρεται στην ενισχυμένη παρουσία της περιφερειακής αυτοδιοίκησης της χώρας μας στα ευρωπαϊκά όργανα, όπως η Επιτροπή των Περιφερειών. Άλλωστε ο Πρόεδρος της ΕΝΠΕ είχε διατελέσει μέλος της Εθνικής Αντιπροσωπείας της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών, στις Επιτροπές της CIVEX (Επιτροπή Ιθαγένειας, Διακυβέρνησης, Θεσμικών και Εξωτερικών Υποθέσεων) και ΝΑΤ (Επιτροπή Φυσικών Πόρων), έως το 2025, ενώ νωρίτερα, την περίοδο 2016-2017 είχε διατελέσει Πρόεδρος της CRPM (Conference of Peripheral Maritime Regions of Europe).
Στη διάρκεια της θητείας του ως Περιφερειάρχης, το Νότιο Αιγαίο πέτυχε τον υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης μεταξύ όλων των Ευρωπαϊκών Περιφερειών (Eurostat, 2021), το υψηλότερο ποσοστό απορρόφησης ευρωπαϊκών πόρων (ΕΣΠΑ 2014-2020) πανελλαδικά και το υψηλότερο ποσοστό απασχόλησης στην Ευρώπη (Eurostat, 2021). Την τελευταία πενταετία, η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου αποτελεί την περιφέρεια με τις υψηλότερες τουριστικές επιδόσεις στην Ελλάδα όσον αφορά στις επισκέψεις και τα έσοδα, ενώ στην εθνική απογραφή του 2021, καταγράφεται ως η μόνη ελληνική περιφέρεια που σημείωσε πληθυσμιακή αύξηση (Ελληνική Στατιστική Αρχή, 2021).
Σήμερα, η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου ηγείται ή συμμετέχει σε 5 έργα βιωσιμότητας, που στοχεύουν στον μετριασμό των αρνητικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, προάγοντας παράλληλα τη βιώσιμη ανάπτυξη και την κυκλική οικονομία, σε συνδυασμό με τεχνολογίες αιχμής.
Αναλυτικά, η συνέντευξη του Προέδρου της ΕΝΠΕ, Περιφερειάρχη Νοτίου Αιγαίου, Γιώργου Χατζημάρκου στην Today Press:
Κύριε Πρόεδρε, ο νέος Κώδικας Αυτοδιοίκησης είναι στην αυτοδιοικητική επικαιρότητα. Θεωρείτε ότι είναι προς τη σωστή κατεύθυνση;
Ο νέος Κώδικας Αυτοδιοίκησης δεν είναι απλώς ένα νομοθέτημα. Είναι ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο ανάμεσα στο κράτος, την αυτοδιοίκηση και τον πολίτη. Οι Περιφέρειες τον υποδέχονται με αισιοδοξία για να βάλει τέλος στην πολυνομία και την ασάφεια – με πάνω από 500 νόμους να ενοποιούνται σε ένα λειτουργικό πλαίσιο. Αλλά και για να αποτελέσει καθρέφτη της ωρίμανσης του θεσμού. Να έχουμε κανόνες καθαρούς, ευέλικτους και κατανοητούς, από τη λειτουργία των υπηρεσιών ως την εκλογική διαδικασία. Η αυτοδιοίκηση δεν είναι ούτε διακοσμητική ούτε συμπληρωματική. Είναι δομικό στοιχείο της Δημοκρατίας μας και αυτός ο Κώδικας μπορεί να την απελευθερώσει. Υπό αυτό το πρίσμα, νέος Κώδικας Αυτοδιοίκησης είναι η μεγάλη θεσμική ευκαιρία της δεκαετίας.
Γενικότερα, ως Πρόεδρος της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας πού ρίχνετε το βάρος σας για την ενίσχυση του θεσμού;
Το βάρος πέφτει στην ενίσχυση της θεσμικής ανεξαρτησίας και της αποτελεσματικότητας των Περιφερειών. Πιστεύουμε στην αποκέντρωση, στη δημιουργία ενός διοικητικού και οικονομικού μοντέλου που θα απελευθερώνει δυνάμεις και θα επιτρέπει την παραγωγή πολιτικής σε περιφερειακό επίπεδο. Παράλληλα, εργαζόμαστε για τη διαρκή βελτίωση της συνεργασίας με το κεντρικό κράτος, μέσα από ένα περιβάλλον εμπιστοσύνης και κοινού μέτρου ευθύνης. Θέλουμε να ενισχύσουμε τις Περιφέρειες όχι μόνο ως καλούς διαχειριστές αλλά και ως δημιουργικούς πολιτικούς πυλώνες.
Δεν διεκδικούμε εξουσία για την εξουσία. Διεκδικούμε ρόλο στον σχεδιασμό. Ξέρουμε τα προβλήματα κάθε τόπου. Έχουμε αποδείξει τις αρετές της Περιφερειακής Διακυβέρνησης: Ευθύνη, Σχέδιο, Συνεργασία, Αποτελεσματικότητα, Θετική Συμβολή στην κάθε Κρίση. Ρίχνουμε το βάρος εκεί που χτυπά η καρδιά της κοινωνίας και αυτό θέλουμε να το θωρακίσουμε θεσμικά.
Ζητάμε ο νέος Κώδικας να αποτελέσει απόδειξη εμπιστοσύνης στον θεσμό των Περιφερειών, όχι επειδή φωνάζουμε δυνατά, αλλά επειδή μιλάμε με πράξεις.
Η Αυτοδιοίκηση της χώρας μας απέκτησε σημαντικές θέσεις στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή Περιφερειών. Πόσο μπορεί αυτό να συμβάλει στην ανάπτυξη της Αυτοδιοίκησης;
Η ενισχυμένη παρουσία μας στα ευρωπαϊκά όργανα, όπως η Επιτροπή των Περιφερειών, αποτελεί τεράστιο πλεονέκτημα. Ενισχύει τη φωνή της ελληνικής περιφερειακής αυτοδιοίκησης, μας δίνει τη δυνατότητα να συνδιαμορφώνουμε την ατζέντα των θεμάτων που απασχολούν την κοινωνία και να τα φέρνουμε στο τραπέζι της λήψης αποφάσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ενδεικτικά, το θέμα της πρώτης συνεδρίασης της Επιτροπής των Περιφερειών της Ευρώπης ήταν το στεγαστικό πρόβλημα που και στην Ελλάδα και σίγουρα στα νησιά του Ν. Αιγαίου απασχολεί τους πολίτες. Συνοψίζοντας, συμμετέχουμε στον ευρωπαϊκό διάλογο για τις πολιτικές συνοχής, επισημαίνουμε τις ιδιαιτερότητες της χώρας μας και διεκδικούμε λύσεις και χρηματοδοτήσεις ευνοϊκές για τις τοπικές κοινωνίες. Είναι εργαλείο ενδυνάμωσης και εξωστρέφειας του θεσμού των Περιφερειών αλλά και κεφάλαιο εθνικής στρατηγικής.
Διαχρονικά συμμετέχετε σε ευρωπαϊκά αυτοδιοικητικά όργανα. Πόσο μακριά είμαστε από χώρες της Ευρώπης ως προς το αυτοδιοίκητο περιφερειών και δήμων;
Είμαστε πολύ μακριά, κυρίως ως προς την οικονομική και διοικητική αυτοτέλεια των ελληνικών Περιφερειών και Δήμων. Απέχουμε έτη φωτός από το επίπεδο αυτονομίας και ευελιξίας που έχουν οι Περιφέρειες π.χ. της Ισπανίας, της Ιταλίας ή των Σκανδιναβικών χωρών. Εκεί, οι Περιφέρειες έχουν πραγματικό δημοσιονομικό ρόλο και πολιτική παραγωγή σε τομείς όπως η υγεία, η παιδεία, η κλιματική πολιτική.
Στον αντίποδα, στην Ελλάδα, οι Περιφέρειες επιφορτίζονται με περισσότερο από τα τρία πέμπτα (65%) των αρμοδιοτήτων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, όταν οι Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι (ΚΑΠ) που διαθέτουν ανέρχονται μόλις στο ένα πέμπτο (22%). Σε απόλυτους αριθμούς, οι Περιφέρειες είναι υπεύθυνες για τις 736 από τις 1119 αρμοδιότητες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, διαθέτοντας μόλις 0,7 δις ετησίως εκ των 2,4 δις των ΚΑΠ. Παρόλα αυτά, η ελληνική Περιφερειακή Διακυβέρνηση έχει αποδείξει ωριμότητα, συνέπεια και αποτελεσματικότητα, στοιχεία που εν δυνάμει μπορούν να μας φέρουν όλο και πιο κοντά στα ευρωπαϊκά πρότυπα, εφόσον υπάρξει η βούληση για αποκέντρωση.
