Βυτινιώτης Νίκος – Εντεταλμένος Σύμβουλος Νεολαίας Δ. Περιστερίου
Δασκαλάκης Γιάννης – Κοινοτικός Σύμβουλος 4ης Δημ. Κοινότητας Δ. Περιστερίου
Βυτινιώτης Νίκος – Εντεταλμένος Σύμβουλος Νεολαίας Δ. Περιστερίου
« Η συζήτηση γύρω από τη συμμετοχή των νέων στα κοινά συχνά εγκλωβίζεται σε γενικόλογες διακηρύξεις περί “ελπίδας” και “μέλλοντος”, χωρίς όμως να συνοδεύεται από συγκεκριμένα, θεσμικά βήματα ενδυνάμωσης της παρουσίας τους στον δημόσιο λόγο και τις πολιτικές αποφάσεις. Σε μια εποχή όπου η αποστασιοποίηση των πολιτών από την πολιτική ζωή έχει λάβει ανησυχητικές διαστάσεις, η εστίαση στους νέους δεν είναι πολυτέλεια — είναι όρος επιβίωσης της δημοκρατίας.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Eurostat (2023) και του EU Youth Dialogue, οι δείκτες πολιτικής συμμετοχής των νέων είναι σταθερά χαμηλοί: μόλις 1 στους 5 νέους (21%) στην Ε.Ε. συμμετέχει σε κάποια μορφή θεσμικής πολιτικής ζωής (συμβούλια νέων, κόμματα, επιτροπές). Στην Ελλάδα, το ποσοστό αυτό αγγίζει μόλις το χαμηλότερο 13%, και πέφτει ακόμη περισσότερο στις ηλικίες 15-19 ετών. Αντίθετα, το 67% των νέων δηλώνει ότι θα ήθελε να έχει περισσότερο λόγο στις αποφάσεις που λαμβάνονται για αυτούς.
Αυτό που παρατηρείται λοιπόν δεν είναι αποχή από την κοινωνική ζωή, αλλά αποξένωση από τα υπάρχοντα θεσμικά εργαλεία. Η νέα γενιά δραστηριοποιείται έντονα σε κοινωνικά κινήματα, σε περιβαλλοντικές και εθελοντικές πρωτοβουλίες, σε συμμετοχικές μορφές του διαδικτύου. Εκεί που υστερεί, είναι η ουσιαστική πρόσβαση στους χώρους λήψης αποφάσεων.
Από το 2006, το Συμβούλιο της Ευρώπης έχει υιοθετήσει τον Χάρτη για τη Συμμετοχή των Νέων στη Ζωή των Τοπικών και Περιφερειακών Κοινοτήτων, ζητώντας από τα κράτη να δημιουργήσουν συγκεκριμένους μηχανισμούς εμπλοκής των νέων σε πολιτικές και κοινωνικές διαδικασίες. Σε πολλές χώρες αυτό έχει ήδη μετουσιωθεί σε πρακτική. Για παράδειγμα στην Σουηδία: οι νέοι συμμετέχουν με δικαίωμα λόγου σε συνεδριάσεις δημοτικών επιτροπών. Στην Γερμανία τα Συμβούλια Νεολαίας είναι υποχρεωτικά σε πολλές πόλεις. Στην Γαλλία το Δημοτικό Συμβούλιο Νέων έχει συμβουλευτικό ρόλο αλλά και δικαίωμα εισήγησης.
Αντίστοιχες προσπάθειες γίνονται και στην Ελλάδα. Το Εθνικό Συμβούλιο Νεολαίας (ΕΣΥΝ) έχει καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις για την ενεργοποίηση των Δημοτικών και Περιφερειακών Συμβουλίων Νέων. Έχω την τιμή για σχεδόν έναν χρόνο πλέον να ηγούμαι μιας τόσο σημαντικής προσπάθειας με στόχο την θεσμοθετημένη εκπροσώπηση των νέων ανθρώπων για θέματα που τους αφορούν σε τοπικά όργανα με γνωμοδοτικό κι όχι μόνο χαρακτήρα. Έχουμε έρθει σε επαφή ως προεδρείο Τοπικής Αυτοδιοίκησης του Ε.ΣΥ.Ν. με αρκετές διοικήσεις Δήμων ανά την Επικράτεια, τόσο στην Αττική ( Δήμοι Αθηναίων, Νέας Σμύρνης, Αργυρούπολης-Ελληνικού, Αλίμου, Σαρωνικού, Αμαρουσίου κ.α.), όσο και στην επαρχία (Δήμοι Ναυπάκτου, Αρχαίας Ολυμπίας, Αλεξανδρούπολης, Χανίων, Ηρακλείου Κρήτης κ.α.).
Ωστόσο, η υλοποίηση κινείται αργά. Αξίζει να τονίσουμε ότι τα οφέλη για όσους Δήμους πήραν την απόφαση να προχωρήσουν στην δημιουργία ενός τέτοιου οργάνου με τον συνακόλουθο σχεδιασμό πολιτικών για την νέα γενιά σε τοπικό επίπεδο επιβραβεύτηκαν, καθώς από την πρώτη στιγμή η συμμετοχή της νεότερης γενιάς σε υποθέσεις της πόλης αυξήθηκε ραγδαία.
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι κατ’ εξοχήν το πεδίο όπου η πολιτική αποκτά πρόσωπο. Είναι το κατάλληλο περιβάλλον για να καλλιεργηθεί η πολιτική παιδεία στους νέους. Σε αυτό το πλαίσιο, η περίπτωση του Δήμου Περιστερίου είναι αποκαλυπτική. Πρόκειται για έναν από τους μεγαλύτερους και πιο σύνθετους δήμους της χώρας, με ισχυρές κοινωνικές αντιθέσεις. Η εκλογή μου ως Δημοτικός Σύμβουλος, αποτέλεσε μια συμβολική εξέλιξη για την ιστορία της πόλης μου, αφού έχω την τιμή να αποτελώ το νεότερο ηλικιακά εκλεγμένο μέλος Δημοτικού Συμβουλίου στο Περιστέρι και να εκπροσωπώ την γενιά που για πρώτη φορά προσήλθε στις κάλπες ώστε να αποκτήσει φωνή.
Η εκλογή μου έδωσε το ισχυρό μήνυμα ότι οι νέοι μπορούν να συμμετέχουν, να διεκδικούν και να επηρεάζουν. Ωστόσο, η εκλογή από μόνη της δεν αρκεί. Ο πραγματικός αγώνας είναι να «χτίσεις» δομές συμμετοχής, να μετατρέψεις την παρουσία σου σε «πλατφόρμα» για τους νέους.
Από αυτή τη σκοπιά, η δράση μου σε πανελλαδικό επίπεδο ως Επικεφαλής Τοπικής Αυτοδιοίκησης του Ε.ΣΥ.Ν εστιάζει στη δημιουργία Δημοτικών Συμβουλίων Νέων ανά την Ελλάδα. Σε συνεργασία με Δήμους αλλά και Κοινότητες Νέων, ενισχύουμε την δικτύωση νέων δημοτών με τους τοπικούς φορείς και την συμμετοχή σε κάθε είδους διαδικασία. Μέχρι σήμερα, έχουν ενεργοποιηθεί ή τεθεί σε διαδικασία σύστασης πάνω από 30 τέτοια Συμβούλια, με θετική ανταπόκριση και από αιρετούς αλλά και από τη βάση της νεολαίας.
Παρά τις επιμέρους επιτυχίες όμως, τα περιθώρια βελτίωσης είναι μεγάλα. Δράσεις προς την ενίσχυση της συμμετοχής των νέων έχουν ξεκινήσει σε αρκετούς Δήμους.
Στο Περιστέρι πραγματοποιήθηκε προ λίγων εβδομάδων η πρώτη συνάντηση Dream Big, μια συνάντηση γνωριμίας και ζωντανού διαλόγου των νέων της πόλης με το Δήμαρχο Α. Παχατουρίδη , την οποία είχα την τιμή να διοργανώσω και η συμμετοχή των νέων ξεπέρασε ακόμα και την πιο αισιόδοξη προσδοκία.
Αυτό αποτελεί μόνο ένα παράδειγμα του τι μπορεί να πετύχει η νεολαία όταν έχει πρόσβαση σε δομές και λήψη αποφάσεων. Και είναι χρέος όλων όσων έχουν θέση ευθύνης να διατηρήσουν αυτή τη φλόγα αναμμένη και να της δώσουν χώρο να εξαπλωθεί και εκπροσώπους να ταυτιστεί μαζί τους και να ακούσουν την φωνή τους.
Η πολιτική συμμετοχή δεν οικοδομείται αποκλειστικά και μόνο από συναντήσεις, ημερίδες και ευχολόγια. Είναι ζήτημα πολιτισμού και παιδείας, και χτίζεται μέσα από σταθερές δομές που δείχνουν στους νέους πως η γνώμη τους μετράει. Όταν οι νέοι βλέπουν ότι οι ιδέες τους αγνοούνται, αποσύρονται. Όταν τους δίνονται εργαλεία, τα χρησιμοποιούν. Η έναρξη ενός γόνιμου διαλόγου σε πρώτο χρόνο με την νεότερη γενιά είναι το κλειδί για την δημιουργία των εν λόγω πολιτικών.
Η νέα γενιά δεν έχει την πολυτέλεια να περιμένει. Όπως δεν έχει και η δημοκρατία την πολυτέλεια να την αγνοεί. Από την εμπειρία μου —τόσο σε τοπικό όσο και σε εθνικό επίπεδο— βλέπω καθημερινά ότι υπάρχει δίψα, υπάρχει ικανότητα, υπάρχει θέληση. Αυτό που απομένει είναι να συνεχίσουμε να χτίζουμε γέφυρες και όχι να υψώνουμε τείχη. Η συμμετοχή των νέων δεν είναι μόνο υπόθεση της νεολαίας. Είναι υπόθεση όλων μας.
Είναι το στοίχημα που πρέπει να κερδίσουμε! »
Δασκαλάκης Γιάννης – Κοινοτικός Σύμβουλος 4ης Δημ. Κοινότητας Δ. Περιστερίου
«Οι νέοι δεν χρειάζονται μια θέση στο τραπέζι. Χρειάζονται το δικό τους τραπέζι»
«Όπως πολύ σωστά προείπε, ο φίλος και συνάδελφος Νίκος, «Η συμμετοχή των νέων στα κοινά είναι ένα στοίχημα που πρέπει να κερδίσουμε», όμως για να κερδίσουμε, πρέπει πρώτα να μπούμε στο γήπεδο.
Στο όχι και τόσο μακρινό 2019, που ξεκίνησα την ενασχόληση μου με την τοπική αυτοδιοίκηση στο Δήμο Περιστερίου, ως ο νεότερος υποψήφιος και εκλεγμένος Κοινοτικός Σύμβουλος, ένα από τα στοιχήματα μου, ήταν να «σπάσει το ρόδι», να αφήσουμε πίσω την προκατάληψη ότι η αυτοδιοίκηση και η κάθε είδους “πολιτική” είναι αποκλειστικά “δουλειά των μεγάλων” και να ανοίξει ο δρόμος για ακόμη περισσότερους νέους και νέες, να ασχοληθούν ενεργά.
Φτάσαμε στο 2025, και 6 χρόνια μετά, ένας σύντομος απολογισμός φανερώνει – μικρά – βήματα προς τα εμπρός. Πράγμα αισιόδοξο θα μπορούσε κανείς να πει, καθώς φαίνεται να γίνεται προσπάθεια αλλαγής του όχι και τόσο ενθαρρυντικού ποσοστού συμμετοχής των νέων στα κοινά που αγγίζει το 13%.
Μπορούμε όμως, να κάνουμε μεγαλύτερα βήματα μπροστά, υπάρχουν τρόποι ένταξης περισσότερων νέων σε ενεργό-ουσιαστικό ρόλο. Με συστηματική και θεσμική πρόβλεψη: Η πολιτεία, οι δήμοι και οι περιφέρειες να διαμορφώσουν ένα σταθερό πλαίσιο συμμετοχής των νέων στα κοινά. Σε αυτό το πλαίσιο, όπως προανέφερε και ο Νίκος, τα Δημοτικά και Περιφερειακά Συμβούλια Νεολαίας αποτελούν ένα κρίσιμο βήμα και μια εξαιρετική και δοκιμασμένη από πολλούς Δήμους της Ελλάδος επιλογή. Δεν είναι απλώς μια τυπική δομή. Είναι εργαλείο διαλόγου, δημοκρατικής έκφρασης και πολιτικής εκπαίδευσης. Μιλάμε για τη δημιουργία μιας νέας γενιάς ενεργών πολιτών, που δεν στέκονται αμέτοχοι αλλά συνδιαμορφώνουν. Που δεν παρακολουθούν, αλλά συμμετέχουν.
Η συζήτηση γύρω από τη συμμετοχή των νέων στα κοινά επανέρχεται συνεχώς – άλλοτε ως σύνθημα, άλλοτε ως στόχος. Συχνά ακούμε για ελπίδα, μέλλον, ανανέωση. Όμως η πραγματικότητα είναι πως, όσο δεν αλλάζουν οι δομές, όσο οι νέοι δεν αποκτούν ουσιαστικό ρόλο στη λήψη αποφάσεων, τόσο θα μιλάμε για συμμετοχή χωρίς περιεχόμενο. Δεν χρειάζονται απλώς μία «θέση στο τραπέζι». Χρειάζονται το δικό τους τραπέζι. Ένα τραπέζι που να στήθηκε από εκείνους, με όρους που τους αφορούν, με φωνές που τους εκπροσωπούν πραγματικά. Η συμμετοχή των νέων δεν είναι ούτε δημόσιες σχέσεις, ούτε άλλο ένα checkbox σε ένα πρόγραμμα. Είναι ουσία. Είναι δύναμη. Είναι η φλόγα που μπορεί να ανανεώσει τους θεσμούς και να αποκαταστήσει τη σχέση εμπιστοσύνης με τη δημοκρατία.
Οι νέοι θέλουν, μπορούν και είναι στο χέρι μας – και κυρίως στην ευθύνη όσων κατέχουμε θεσμικές θέσεις – να διασφαλίσουμε ότι θα υπάρξει συμμετοχή και δεν θα μείνει ευκαιριακή. Να ενισχύσουμε τη φωνή των νέων, να τους δώσουμε τα εργαλεία να χτίσουν το αύριο, όχι απλώς να το σχολιάσουν.»
